nhiều lối ngầm dưới đất, lại trèo lên mấy bậc thang, băng qua những phòng
ngoài và phòng làm việc, nỗi e sợ khiến bạn rùng mình, từng đợt lại lên cơn
sốt. Thế nhưng họ chỉ muốn thụ lý đơn khiếu nại của bạn về cuốn Quanh
huyệt mộ trống của Calixto Bandera! Thay vì lo âu, bạn cảm thấy lại thức
tỉnh bên trong mình nỗi ê chề đã xâm chiếm bạn khi bạn thấy trong tay mình
một cái bìa không dán hồ kẹp dăm ba thếp giấy quăn queo rách nát.
“Dĩ nhiên là tôi có khiếu nại rồi!” bạn đáp. “Quý vị huênh hoang nhiều
quá về cái thư viện kiểu mẫu trong nhà tù kiểu mẫu của quý vị, thế mà khi
có người hỏi mượn một cuốn sách có thẻ hẳn hoi trong danh mục thì anh ta
lại chỉ thấy một dúm giấy rách tả tơi! Tôi hỏi quý vị, làm sao quý vị cải huấn
được tù nhân với những hệ thống như thế kia chứ!”
Người ngồi ở bàn chậm rãi tháo kính ra. Ông ta lắc đầu với một cái
nhìn buồn bã. “Tôi sẽ không đi vào chi tiết đơn khiếu nại của anh. Không
phải việc của tôi. Văn phòng chúng tôi, tuy có quan hệ mật thiết với cả các
nhà tù lẫn các thư viện song việc của nó là giải quyết những vấn đề lớn hơn.
Chúng tôi cho gọi anh, biết anh là người đọc nhiều tiểu thuyết, là vì chúng
tôi cần lời khuyên. Các lực lượng giữ gìn trật tự trị an – quân đội, cảnh sát,
tòa án – luôn luôn gặp khó khăn khi cần phân định liệu cuốn tiểu thuyết nào
đó là nên cấm hay cho phép lưu hành: thiếu thời gian đọc tới nơi tới chốn,
không chắc chắn về các tiêu chí thẩm mỹ và triết học làm cơ sở cho ý kiến
của mình… Không, đừng sợ rằng chúng tôi muốn buộc anh trợ giúp chúng
tôi trong việc kiểm duyệt. Công nghệ hiện đại chẳng bao lâu nữa rồi sẽ cho
phép chúng ta thực thi các nhiệm vụ đó một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Chúng tôi có những bộ máy có khả năng đọc, phân tích, phán xét bất cứ văn
bản nào. Nhưng chính độ đáng tin cậy của các công cụ đó mới là cái chúng
tôi cần phải kiểm tra. Trong hồ sơ của chúng tôi anh được kể là một độc giả
thuộc loại tương ứng với trung bình, và chúng tôi thấy anh đã đọc, ít nhất là
một phần, cuốn Quanh huyệt mộ trống của Calixto Bandera. Chúng tôi thấy
hẳn cũng là thích hợp nếu so sánh ấn tượng của anh khi đọc với các kết quả
của một cái máy đọc.”
