Cuốn tiểu thuyết ở đây lặp lại những mẩu đối thoại hình như chả có
chức năng nào khác ngoài mô tả sinh hoạt hằng ngày của một thành phố tỉnh
lẻ. “Em thì sao, Armida? Em đã ký chưa?” họ hỏi một phụ nữ mà tôi chỉ
thấy từ đằng sau, một chiếc thắt lưng rủ xuống từ một cái áo khoác dài viền
lông, cổ áo dựng cao, một dải khói cất lên từ mấy ngón tay cầm chiếc cốc
thuỷ tinh có chân. “Ai bảo tôi cần lắp một cái đèn nê ông lên trên cửa hàng
của tôi nào?” nàng ta nói. “Nếu Thành phố dự trù tiết kiệm tiền cho đèn
chiếu sáng, nhất định họ sẽ không thắp đèn phố bằng tiền của tôi đâu! Đằng
nào thì ai cũng biết hiệu Đồ da Armida ở đâu mà. Còn khi nào tôi đã hạ tấm
mành kim loại xuống thì ngoài phố vẫn cứ tối om thôi, là thế đấy.”
“Thế thì em ký là có lý quá còn gì,” họ bảo nàng ta. Họ xưng hô thân
mật với nàng ta, gọi là em; bọn họ thảy đều gọi nhau là anh em hay mày tao
chi tớ; lời họ nói đến một nửa là bằng thứ tiếng địa phương; đấy là những
người đã quen ngày nào cũng gặp nhau hết năm này sang năm khác; điều gì
họ nói cũng là sự tiếp nối những gì đã nói rồi. Họ chòng ghẹo nhau, thậm
chí một cách thô lỗ, “Nhận đi, mày chỉ muốn ngoài phố tối om để đừng ai
trông thấy người nào hay tới chỗ mày! Ai thường tới gặp mày ở phòng hậu
cửa tiệm sau khi mày đã khoá trái bên trong vậy hả?”
Những lời qua lại đó tạo thành một thứ rì rầm gồm những giọng không
rõ rệt, từ trong đó một lời hay một cụm từ có thể trồi lên, có tính quyết định
đối với những gì tiếp theo. Muốn đọc được đúng, bạn phải tính đến cả hiệu
ứng rì rầm lẫn hiệu ứng của ý định ẩn giấu, vốn là cái mà bạn (và cả tôi nữa)
còn chưa có khả năng lĩnh hội. Vì vậy, trong khi đọc, bạn phải vừa lơ đãng
vừa tinh nhạy cao độ, cũng như tôi đang mơ màng nhưng lại phồng tai lên,
cùi chỏ chống lên quầy, cằm tì lên bàn tay trái nắm lại. Và nếu bây giờ cuốn
tiểu thuyết bắt đầu từ bỏ sự mơ hồ như sương khói của nó đặng cung cấp vài
chi tiết về ngoại hình những người có mặt, thì cảm giác nó muốn truyền đạt
đến bạn là cảm giác về những khuôn mặt mới thấy lần đầu song cũng là
những khuôn mặt dường như ta đã nhìn thấy ngàn lần. Ta đang ở một thành
phố nơi mà trên đường phố cũng như con người ấy thường xuyên chạm mặt
nhau; những khuôn mặt mang một sức nặng của thói quen vốn được dẫn
