mùi khó chịu, về những con chim chết. Vậy là ngày chủ nhật cha phải làm
ngay một vài nói về lòng từ thiện mà chính cha cũng không hiểu cho thật rõ
ràng, và cha mãi mãi quên phéng những mối quan hệ giữa con quỷ và năm
giác quan.
Tuy nhiên, ở một chỗ nào đó rất cổ xưa của tâm tưởng, có lẽ vẫn còn
tiềm ẩn những kinh nghiệm ấy. Điều đó luôn xảy ra với cha, không chỉ ở
cuộc hội thảo cha làm lúc bảy mươi tuổi, mà sau đó bằng một tình thân rất
độc đáo còn xảy ra lúc cha lên lão chín mươi. Tại cuộc hội thảo, một buổi
chiều rất trong sáng đã xảy ra một trận mưa rào mạnh mẽ mà không có
giông bão, cha đọc một đoạn thơ bằng nguyên bản của Sô-phô-clét. Khi
trời tạnh mưa, qua cửa sổ cha ngắm nhìn ruộng đồng mệt mỏi, buổi chiều
được tắm gội và mới mẻ, và mãi mãi cha quên mất sân khấu Hy Lạp và sân
khấu của các nhà cổ điển. Không hề phân biệt, cha chỉ gọi một cách chung
chung là “Các cụ già thuở trước”. Một buổi chiều không mưa, có lẽ khoảng
ba mươi hay bốn mươi năm sau, cha đi qua quảng trường lát đá của một
làng, cái làng mà cha đã đến thăm, bỗng nhiên, không hề có ý định trước,
cha ngâm cái đoạn thơ của Sô-phô-clét mà cha đã đọc trong một buổi hội
thảo trước đấy. Chính tuần lễ ấy, cha nói chuyện rõ lâu về “Các cụ già thuở
trước”, với vì đại diện cho Giáo hoàng, một ông già lắm lời và dễ động
lòng trắc ẩn, thích thú một số trò chơi rối rắm dành cho các nhà thông thái
mà có lẽ ngài đã tạo ra và những năm sau này chúng được dân gian hóa
thành cái tên Trò chơi ô chữ.
Cuộc nói chuyện ấy ngay lập tức cho phép cha thâu gom toàn bộ tình yêu
cổ xưa và lạ lẫm của mình đối với các nhà cổ điển Hy Lạp. Tại lễ Giáng
sinh năm đó cha nhận được một bức thư. Cha những tưởng đó là một tờ sắc
phong chức Giám mục cho mình. Nhưng không phải, vì đối với thời đại đó
cha đã có được vinh hạnh bền chắc là kẻ tưởng tượng phong phú, kẻ liều
lĩnh trong sự bình giảng, và nhảm nhí trong các bài thuyết giảng của mình
rồi.
