ra phố. Phlôra Mighên, người yêu của Santiagô Nasar bị lừa gạt chạy theo
một tên trung uý biên phòng, hắn đã làm cho cô hoá đĩ trong đám thợ cao
su ở Vichađa. Aura Vidêrốtx, bà đỡ vườn đã đỡ đẻ cho ba thế hệ, bị co giật
bàng quang khi nghe thấy tin thê thảm, rồi từ đó cho đến ngày chết cứ phải
dùng một ống thông mới đi tiểu được. Đôn Rôhêliô Đê La Phlo, chồng bà
Clôtinđê Armanta, một con người tràn đầy sức sống ở tuổi 86, đứng xem
người ta băm vằm Santiagô Nasar ngay trước cánh cửa đóng kín của nhà
anh ta, đã bị chấn động tâm thần và đã rời cuộc sống. Plasiđa Linerô người
đã đóng chặt cửa, vẫn thanh minh cho mình khỏi tội để chết con. Bà kể với
tôi: “Tôi đã đóng cửa vì Đivina Phlo thề với tôi đã trông thấy con trai tôi
vào trong nhà rồi. Nhưng sự thực không như thế”. Nhưng bà ta không bao
giờ tự tha thứ cái tội đã lầm lẫn điềm báo trước về những rừng cây bất hạnh
và những con chim, cuối cùng bà gục xuống bởi thói quen nguy hại của
thời đó, thói quen nhai những hạt cải soong đồng.
Mười hai ngày sau khi xẩy ra vụ án mạng, viên thẩm phán điều tra đã
gặp cả một thị trấn sôi nổi. Trong cái trụ sở nhớp nhúa bằng gỗ của Toà thị
chính, ngồi uống cà phê rượu rôn để chống ảo ảnh oi nóng ông đã phải cầu
cứu tới quân đội đến cứu viện, ngăn không cho đám đông nhẩy xổ vào khai
báo, mong được phô trương tầm quan trọng của mình bên lề tấn bi kịch, dù
chẳng có lệnh gọi đến. Viên quan toà này vừa tốt nghiệp, còn mặc trên
mình bộ đồ dạ đen của Trường Luật, kèm chiếc nhẫn vàng có khắc biểu
trưng của khoá học. Ông ta vẻ hãnh diện và mơ mộng trong niềm sung
sướng của kẻ có tác phẩm đầu tay. Nhưng không bao giờ tôi biết được tên
ông. Tất cả những gì chúng tôi biết được về tính cách của ông đều qua việc
nghiên cứu bản hồ sơ mà một số người đã giúp tôi tìm được sau đấy hai
mươi năm trong trụ sở Toà án thành phố Riôacha. Trong kho lưu trữ, ngổn
ngang vô trật tự, tài liệu của hơn một thế kỷ sắp đầy đống trên sàn cũ kỹ
của ngôi nhà kiểu thuộc địa mà xưa kia đã có lần biến thành tổng hành dinh
của Phăngsítx Đrêcơ
trong hai ngày. Tầng dưới cùng ngập đầy áo đuôi
tôm cùng những cuốn sách đã tuột chỉ, giấy bay khắp các căn phòng vắng
