lạnh. Chính tôi đã nhiều lần mày mò thám hiểm trong cái biển bừa bãi
những hồ sơ về những sự việc đã đi vào quá khứ, và chỉ có một lần duy
nhất đã cho phép tôi thu lượm được sau năm năm tìm kiếm, khoảng ba trăm
hăm hai tờ giấy còn sót lại của tập hồ sơ gồm hơn năm trăm tờ.
Tên của viên thẩm phán điều tra không xuất hiện trên một trang nào,
nhưng chắc chắn ông là người say mê nồng nhiệt văn chương. Rõ ràng ông
đã đọc các nhà cổ điển Tây Ban Nha, một số nhà cổ điển Latinh, và hiểu
biết sâu về Nietzche
, một tác gia thời thượng của các nhà cai trị lúc bấy
giờ. Những câu ghi bên ngoài lề giống như được viết bằng máu không chỉ
vì màu đỏ của mực. Nó biểu lộ sự hoảng hốt, lúng túng trước câu đố bí
hiểm mà nó chẳng may đã gặp. Trong nhiều chỗ ông ta ghi như thể những
đoạn biền ngẫu trữ tình rất kỵ đối với yêu cầu nghiêm khắc của nghề
nghiệp ông ta. Đặc biệt ông không bao giờ chấp nhận được rằng cuộc đời
lại có thể sử dụng hợp pháp nhiều ngẫu nhiên bị nghiêm cấm trong văn học,
để cho phép người ta hoàn thành một vụ giết người đã báo trước rõ ràng
như vậy mà không bị một chút gì cản trở.
Tuy nhiên điều hoảng hốt hơn cả trong đoạn cuối của tập hồ sơ bản án
quá dài của ông là không tìm thấy chỉ một dấu hiệu, ngay đến một dấu hiệu
khó tin nhất, để có thể nói Santiagô Nasar thực sự là người đã xúc phạm tới
Anhêla Vicariô. Những cô bạn gái Anhêla, những người đồng loã với cô để
đánh lừa chồng, kể đi kể lại rằng cô ta có cho họ biết điều bí mật đó từ
trước khi cưới, nhưng không nói cho biết tên người đó là ai. Trong bản hồ
sơ các cô khai: “Cô ấy nói cho chúng tôi biết điều huyền diệu nhưng không
cho biết vị thần huyền diệu”.
Toàn bộ hồ sơ chỉ có một câu như vậy, chẳng có thêm một chữ nói chính
xác về việc đó xẩy ra như thế nào, ở đâu. Trong phiên toà xét xử liền ba
ngày, vị hội thẩm nhân dân có nhấn mạnh đến điểm yếu này trong hồ sơ. Sự
quá lúng túng của viên quan thẩm phán điều tra do thiếu chứng cớ chống
