304
305
QUY CHẾ CỔN MIỆN CỦA CÁC QUAN NHÀ NGUYỄN
(theo Hội điển)
Cổn Miện 6 lưu 5 chương
Các quan chính nhị phẩm
trở lên
Cổn Miện 4 lưu 3 chương
Quan văn tòng nhị phẩm
và Chính tam phẩm
Mũ Miện trước và sau đều có 6 lưu, mỗi
lưu 5 dây thái tảo, 6 tựu, xâu bởi 6 hạt châu
chất liệu ngọc; xung quanh miện bản
quấn đồng khắc hoa văn mây rủ; mũ mạ
vàng sức bác sơn vàng, 2 giao long vàng, 1
kim tuyến, ở chỗ cài trâm cũng sức bằng
vàng, còn lại đều theo quy chế Miện phục
của hoàng tử và vương công
Mũ Miện phía trước và sau đều 4
lưu, mỗi lưu 5 thái tảo, 4 tựu, xâu
4 viên ngọc châu thái thảo, còn lại
đều theo quy chế của quan chính
nhị phẩm; riêng lược bỏ đi 2 hình
giao long vàng
Áo xanh 3 chương thêu Phấn mễ 2 hình ở
vai 1 hình ở lưng; Tảo, Tông di ở hai tay áo,
mỗi chương 3 hình; cổ áo như màu áo
Áo xanh 1 chương thêu Phấn mễ 2
hình ở vai, 1 hình ở lưng, ở hai ống
tay áo cũng lại thêu mỗi bên 2 hình;
Thường màu đỏ nhạt 2 chương, thêu Phủ,
Phất mỗi chương 2 hình; cổ áo Trung Đơn
làm bằng sa trắng thêu 7 hình Phất
Thường màu đỏ nhạt 2 chương,
thêu 2 hình Phủ và 2 hình Phất
Tế tất và đại thụ đều thêu chương Sơn. Đại thụ trong và ngoài đều làm bằng là
trắng, ở phần eo không có viền, ở chỗ rủ xuống viền màu lục. ngọc bội xâu bởi 3
viên ngọc châu thái thảo, còn lại đều theo quy chế bội, thụ của hoàng tử và các
vương công. Đai màu đỏ nhạt, mặt trước sức 6 miếng gồm hình vuông lẫn hình
quả trám, bề mặt đều khảm đồi mồi, viền đồng mạ vàng
như vậy, một cách tổng
quan có thể thấy quy chế Cổn
Miện của nhà nguyễn đã
tham khảo từ hai nguồn chính
là quy chế nhà Tống và nhà
Minh, khớp với lời nhận định
có phần khoa trương của triều
thần Lý Văn Phức “Đai rộng
mũ cao, ấy y phục Tống Minh
vậy.” Trong đó, Cổn Miện 9
lưu 9 chương được tham khảo
từ quy chế Minh, còn Cổn
Miện 6 lưu 5 chương và 4 lưu
3 chương được tham khảo từ
quy chế Tống. Dĩ nhiên, như
chúng tôi đã đề cập, toàn bộ
kiểu dáng hoa văn, trang sức,
cũng như sự kết hợp giữa các
phục sức (Thường, Kế y, đại
thụ, tế tất, đại đới v.v.) trong
bộ Cổn phục của Việt nam
không rập khuôn theo tỉ lệ 1:1
so với quy chế cổ của Trung
Quốc. Tình hình này cũng xảy
ra tượng tự ở Triều Tiên. So
sánh sự bố trí hoa văn hỏa,
hoa trùng, Tông di trên áo
Cổn 9 chương của vua Triều
Tiên với áo Cổn 9 chương của
vương công triều nguyễn, có
thể thấy được sự đại đồng tiểu
dị này.
绿。衣一章繪粉米，裳二章，綉黼、黻[…]光禄卿、监察御史、读册官、举册官、分献官以上服之
Cổn Miện 4 lưu 3 chương của Quan
văn Tòng Nhị phẩm và Chính Tam
phẩm. (Phục dựng. Tranh: Lý Tiệp).
Trang phục Hoàng đế và Hoàng thân triều Nguyễn mặc khi tế Giao do Nguyễn Văn Nhân vẽ năm
1902 (Hoàng phái sắc phục tự thiên tử chí tôn thất) chỉ là dạng trang phục vẽ theo trí tưởng tượng của
họa sĩ. Có lẽ do Nguyễn Văn Nhân chưa được chứng kiến lễ tế Nam Giao để tận mắt thấy Cổn Miện.
