344
345
IV. TRAng PhỤC QUÂn ĐỘI
Từ
thời
chúa
nguyễn, trang phục
quân đội và dân gian
Đàng Trong đã trải qua
một cuộc biến cách
lớn. Đến thời nguyễn,
chúng ta không còn
thấy sự xuất hiện của
bộ quân trang giáp trụ,
thay vào đó, quan viên
ban võ phần đông đội
mũ hổ Đầu, mặc Mãng Lan. Binh lính cũng không còn cởi trần đóng
khố như thời Lê Trung hưng.
năm 1835, Thái Đình Lan
mô tả: “Lính cấp dịch ở tỉnh gọi
là tỉnh binh, đội nón nứa, nón
nhỏ chỉ đủ che đầu, quết sơn
màu vàng, chỏm cắm lông gà,
áo dùng loại dệt len màu đỏ,
viền màu lục, ống tay màu lục.
Lính ở phủ, huyện gọi là phủ
binh, huyện binh, đội nón quết
sơn màu lục, màu đen, cắm
lông gà, áo dùng vải đen, viền
đỏ, ống tay màu đỏ.”
(1)
những
dòng mô tả của Thái Đình Lan
hoàn toàn khớp với những bức
vẽ binh lính Việt nam do một
số người phương Tây khắc họa.
ngoài ra, qua tranh ảnh đầu thế
kỷ XX với những hình vẽ mô tả
1. (Trung) Hải Nam tạp trứ - Việt Nam kỷ lược. Nguyên văn: 給役在省者曰省兵，戴竹笠
笠小僅可蔽首
，
塗金色，上插雞羽，衣用紅色嗶吱，綠緣綠袖；在府、縣者曰府兵、縣兵，笠塗綠色、黑色，插雞
羽，衣用黑布，紅緣紅袖
QUY ChẾ LỄ PhỤC CỦA hẬU PhI nĂM 1807
(
theo Hội điển
)
Nội
dung
Hoàng hậu
Công chúa
Cung tần
nhị giai
Cung tần
tam giai
Cung tần
tứ giai
Mũ
2 chiếc Cửu
long Kim ước
phát, 1 chiếc
Cửu phượng
Kim ước
phát, 8 trâm
phượng
1 chiếc Thất
phượng
Kim ước
phát, 12
trâm hoa
1 chiếc ngũ
phượng
Kim ước
phát, 10
trâm hoa
1 chiếc
Tam
phượng
Kim ước
phát, 8
trâm hoa
1 chiếc
nhất
phượng
Kim ước
phát, 8
trâm hoa
Y
phục
1 áo bào làm
bằng sa sợi
vàng thêu
20 hình rồng
phượng, loan,
trĩ, 1 thường
làm bằng tơ
Bát ti màu
trắng thêu
rồng phượng
1 áo nhật
Bình may
bằng sa
sợi đỏ,
thêu hình
phượng ổ
1 áo nhật
Bình làm
bằng sa
màu xích
đào thêu
loan ổ, 1
thường làm
bằng tơ Bát
ti trắng thêu
loan ổ
1 áo nhật
Bình làm
bằng sa
màu tím
chính
sắc thêu
phượng ổ,
1 thường
làm bằng
tơ Bát ti
trắng thêu
loan ổ
1 áo nhật
Bình làm
bằng sa
màu tím
nhạt, 1
thường
làm bằng
tơ Bát ti
trắng thêu
loan
(Thiệu Trị 6-1846) Cung tần nhất nhị
giai: mũ Kim phượng đều có 3 bác sơn,
riêng nhất giai 8 phượng, nhị giai 7
phượng; tam giai trên búi tóc cài trâm
phượng; tứ giai, ngũ giai trên búi tóc
không cài trâm để tỏ sự phân biệt
Binh lính thời Minh Mạng
(Việt Nam qua tranh khắc Pháp).
1. Nón Kê Mao, lính kinh kỳ đội; 2. Nón Kỳ binh;
3. Nón lính Tập; 4. Đội Binh; 5. Áo lính An Nam; 6.
Lính Tập khố xanh. (Kỹ thuật của người An Nam).
Áo Nhật Bình thêu Phượng ổ, Loan ổ (Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế).
