346
TRAng PhỤC QUÂn ĐỘI TRIỀU ngUYỄn
(theo Quân lực Việt Nam dưới các triều đại phong kiến, bản sao của EFEO)
khá chi tiết trang phục
của một số hạng quân
binh như lính cẩm vệ,
lính kỵ binh hoàng gia,
lính thị vệ, lính thủy
quân, lính pháo thủ,
lính bắn súng thần
công, lính hầu trong
cung, lính hầu đèn v.v.
do Viện Viễn Đông Bác
Cổ (EFEO) thực hiện, có thể thấy binh lính triều nguyễn tuyệt đại đa số
đều đội nón, đi đất. Sự phân biệt giữa các hạng binh lính chủ yếu nằm ở
kiểu dáng nón mão. Riêng áo mặc phần nhiều là loại áo song khai
(1)
, cài
khuy, xẻ vạt trước và sau, vai áo có viền mây bao quanh, gọi là vân kiên.
ngoài ra, từ sau khi chiếm đóng nam kỳ, Bắc kỳ, người Pháp thành
lập đơn vị quân bản xứ để phụ trợ cho quân chính quy của Pháp, gọi là
lính Tập. Lính Tập còn được gọi là lính khố đỏ, lính khố xanh, bởi bộ
quân trang đặc trưng của hạng lính này là nón dẹp, quần áo chẽn, đặc
biệt là dải thắt lưng buộc ở bụng có một đầu buông xuống che phần hạ
bộ, trông tương tự như chiếc khố.
1. Đại Nam quấc âm tự vị định nghĩa: Áo song khai là áo xẻ vạt trước, vạt sau.
Áo thị vệ (Bảo tàng Mỹ thuật Cung đình Huế), áo lính, áo của
đội nghi vệ (Silken threads-A History of Embroidery in China,
Korea, Japan and Vietnam).
Châu bản triều Nguyễn
(Thành Thái quyển số 43, tờ số 8 – 9)
Niên đại: Ngày 16 tháng 3 nhuận năm Thành Thái thứ 10
(1898)
Nội dung: Thị vệ xứ tấu xin may quần áo cho binh lính hộ
giá. Vua Thành Thái đích thân thiết kế kiểu áo nón mới và
chuẩn cho may mặc.
Châu phê: 1. “Loại nón quân trang này trông chưa được
nhã, áo quân trang thì không tiện cưỡi ngựa. Nay chuẩn cho
làm theo kiểu mới”; 2. “Sống nón dùng sắt nạm bạc. Nón
dùng màu đen”; 3. “Áo quân trang dài một thước hai tấc
năm phân, màu lục, viền đỏ. Bên trong mặc áo vải trắng. Đai
lưng dùng màu lục”; 4. “Nón của võ lại cũng chiểu theo kiểu
này. Tùy theo chức tước mà đính (tên chức) vào trước nón.
Hình tròn trước ngực áo quân trang (của võ lại) chiểu theo
hình Bổ tử mà thêu vào.”
