Chương
3
Tử tù!
Tại sao không? Tôi nhớ đã đọc trong một cuốn sách nào đó có
câu như thế này: “Tất cả mọi người đều bị kết án tử hình, thời
gian hoãn không xác định”
. Vậy có gì thay đổi so với hoàn cảnh
của tôi hiện nay?
Từ khi bản án được tuyên, bao nhiêu người nghĩ là được sống
lâu thế mà đã chết rồi! Bao nhiêu người đã đi trước tôi, những
thanh niên tự do và lành mạnh, tưởng được trông thấy đầu tôi rơi
vào một ngày nào đó ở quảng trường Grève. Từ nay đến hôm đó,
có bao nhiêu con người giờ đây đang tiếp bước, đang hít thở
trong bầu trời lồng lộng sẽ phải ra đi trước tôi?
Và rồi cuộc sống với tôi còn có gì đáng luyến tiếc nữa! Thực tế
ban ngày trong ngục tối với mẩu bánh mì đen nhẻm kèm một
bát nước canh loãng toẹt múc ở chiếc thùng gỗ do người tù đem
đến, tôi, một con người đã được hưởng thụ một nền giáo dục
mềm mỏng, - bị bọn cai tù đối xử thô bạo, tàn nhẫn, bao giờ được
gặp một người có thể nghĩ rằng tôi đáng để họ bắt chuyện và
đáng được trả lời, luôn luôn giật mình về việc tôi đã làm và về
việc người ta sẽ làm đối với tôi; đấy hầu như là những tài sản duy
nhất mà tên đao phủ có thể tước đoạt của tôi. - Mặc dù vậy, vẫn
là kinh khủng.
