phía trên cửa ra vào và đứng lên vừa tầm khuỷu tay tì vào, qua
đó người ta thật sự nhìn thấy bầu trời xanh.
Viên cai ngục nói với tôi:
– Đây nhé, đấy, một mình ngồi ở đây nhìn ra sẽ thấy tất cả
đấy. Chẳng khác gì ông vua ngồi trên cao quan sát được tất cả.
Rồi anh ta khóa cùm trên tay tôi lại, bước ra, không quên khóa
trái cửa buồng giam.
Qua cái ô cửa tôi nhìn ra một cái sân rộng bốn bề chung
quanh là bốn tòa nhà lớn bằng đá cao sáu tầng. Trông thật không
có gì thảm hại, trần trụi, khốn khổ bằng bốn mặt tường đá có vô
số ô cửa sổ có chấn song sắt, ghé mắt vào từ cao xuống thấp vô
số những khuôn mặt gầy gò, tái xanh tái xám chen chúc chồng
lên nhau như những viên gạch xây tường và có thể nói là như bị
đóng khung giữa các thanh sắt bắt chéo nhau. Đó là những người
tù đứng xem biểu diễn trong khi chờ đợi đến lượt họ làm vai diễn
chẳng khác nào những linh hồn đang chịu tội ngồi bên cửa hầm
giam nhìn ra cảnh địa ngục.
Tất cả nhìn ra cái sân còn trống. Họ vẫn kiên nhẫn chờ đợi.
Trên những bộ mặt lờ đờ và buồn tẻ, lác đác có những cặp mắt
lanh lợi sắc sảo. Cái sân vuông không bị khép kín mà ở giữa một
bức tường còn có lối sang một vạt sân nữa bên cạnh nhỏ hơn
được chắn bằng lưới sắt, và cũng như chiếc sân lớn bên này,
chung quanh cũng có tường và đầu hồi đen đen.
Bốn chung quanh sân lớn có những dãy ghế dài bằng đá dựa
lưng vào mặt tường. Ở giữa sân dựng lên một cột sắt cong gắn
đèn lồng ở đầu.
Đúng giờ Ngọ, cánh cửa lớn ẩn kín trong một chỗ tường thụt
vào bất thình lình mở rộng. Một chiếc xe hòm có đủ loại lính bẩn
thỉu và ngượng nghịu trong bộ đồng phục xanh, gù vai đỏ, dây
