S. Crito quý mến, cảm nghĩ tha thiết của cố tri đáng giá vô cùng nếu nhằm
mục đích chính đáng ta ghi nhận. [b] Nếu không, cố tri càng tỏ ra hăm hở
bao nhiêu ta càng cảm thấy khó khăn đề cập bấy nhiêu. Bởi thế chúng ta
cần xem xét có nên xử sự theo cách cố tri nói hay không. Cố tri biết không
những lúc này mà lúc nào cũng vậy ta là thứ người không tuân theo bất kể
cái gì, bất kể người nào, dù thân thiết đến đâu, mà chỉ lắng nghe lý luận, bất
luận thế nào, xem ra thích hợp với mình hơn hết. Bởi thế bây giờ không thể
chỉ vì chẳng may rơi vào tình huống hiên tại ta gạt bỏ nguyên tắc từng đưa
ra trong quá khứ. Nguyên tắc đó đối với ta vẫn y hệt không hề thay đổi. Ta
trân trọng, ta đề cao bây giờ tương tự ta đề cao, ta trân trọng trước kia. [c]
Nếu dịp này chúng ta không thể đưa ra nguyên tắc khả quan, cố tri nên hiểu
chắc chắn ta sẽ không đồng ý với cố tri, nhất định cho dù đa số sử dụng
quyền hành nạt nộ chúng ta với ngáo ộp, ba bị, ác quỷ gấp bội làm như
chúng ta là trẻ con, đe dọa bỏ tù, xử tử, tịch biên tài sản.
Chúng ta sẽ xem xét vấn đề thế nào cho phải hơn hết? Thứ nhất có nên đề
cập nhận định cố tri đưa ra về người đời nghĩ thế nào không? [d] Phải hay
không phải khi nói, như trong quá khứ chúng ta thường nói, nên quan tâm
tới ý kiến này hơn ý kiến kia? Hoặc nói thế luôn luôn là sai? Có lẽ nói thế là
đúng trước khi câu hỏi về cái chết của ta xuất hiện, trong khi bây giờ chúng
ta thấy rõ ràng nói thế là nói vớ vẩn, nói để mà nói, thực sự là nhận xét
bông đùa, vô nghĩa. Crito, ta muốn, muốn hết sức, đi sâu vào vấn đề nếu có
cố tri giúp đỡ để xem ý kiến đưa ra có sẽ xuất hiện dưới ánh sáng nào khác
đối với ta bây giờ khiến ta rơi vào tình huống hiện tại hay ý kiến vẫn như
cũ, đồng thời xem chúng ta sẽ bác bỏ hay chấp nhận.
Ta tin người nghĩ mình nói phải luôn luôn đề cao ý kiến như thế như ý kiến
ta vừa viện dẫn: [e] có ý kiến đa số ưa thích phải tôn trọng, có ý kiến không
phải tôn trọng. Crito, bây giờ xin hỏi, cố tri có nghĩ chủ trương như vậy là
nguyên tắc đích đáng không? Theo nhận định thông thường của con người,
do không trực diện với viễn tượng phải chết ngày mai, nên bất hạnh hiện tại
không ám ảnh khiến cố tri nhận xét sai lệch. [47a] Hãy suy ngẫm. Theo cố
