nếu như không có Chúa, thì ai là người điều hành cuộc sống của con người
và nói chung, toàn bộ kỷ cương trật tự trên mặt đất?”
“Tự con người điều hành lấy”, Bezdomnưi giận dữ và hấp tấp trả lời cái
câu hỏi, thú thật, không thực rõ ràng lắm này.
“Xin lỗi”, người lạ mặt nhẹ nhàng đáp”, để điều hành được, dù sao
cũng cần phải có một kế hoạch chính xác cho ít nhất một thời hạn tương đối
nào đó. Xin phép được hỏi các ngài, làm sao con người có thể điều hành
được, nếu như anh ta không những không có khả năng lập kế hoạch cho một
khoảng thời gian ngắn đến nực cười, cứ cho là chỉ một nghìn năm chẳng
hạn, mà anh ta thậm chí còn không thể bảo đảm được cho cái ngày mai của
chính mình? Và quả thật”, người lạ mặt quay sang nói với Berlioz, “ngài hãy
thử hình dung rằng ngài bắt đầu điều hành, xếp đặt cuộc sống của người
khác và của bản thân mình, nói chung, ngài bắt đầu cảm thấy ham thích, thì
bỗng nhiên… khà… khà… khà, ngài bị bệnh xáckôm
phổi…” nói đến đó
vị khách nước ngoài cười ngọt lịm, dường như cái ý nghĩ về xáckôm mang
lại cho ông ta một khoái cảm nào đấy, “vâng, bệnh xáckôm”, nheo mắt như
mèo, ông ta nhắc lại cái từ lạ tai đó, “và thế là ngài hết điều hành! Ngoài số
phận của riêng chính mình, ngài sẽ không còn quan tâm đến số phận của ai
khác. Những người thân bắt đầu nói dối ngài, và ngài, cảm thấy có điều gì
bất ổn, vội vàng chạy bổ đến các bác sĩ danh tiếng, rồi đến bọn người lừa
đảo, thậm chí có thể đến cả bọn lang băm thầy bói. Nhưng tất cả những cái
đó đều hoàn toàn vô nghĩa, chính ngài cũng hiểu như vậy. Và rồi một kết
cục bi thảm: cái người mà chỉ vừa mới đây còn cho rằng mình điều hành
một cái gì đó, giờ bỗng nằm bất động trong hòm gỗ, và những người xung
quanh hiểu rằng người vừa nằm xuống chẳng còn được tích sự gì, liền đem
đi hỏa thiêu. Ðôi khi lại còn tệ hơn nữa, có người định đi đến Kislovodsk”,
nói đến đây ông khách nước ngoài nheo mắt nhìn Berlioz, “một việc tưởng
như thật vặt vãnh, nhưng anh ta cũng không thể làm được, bởi vì chẳng hiểu
vì sao mà lại bất thần trượt chân ngã xuống dưới bánh tàu điện! Chẳng lẽ
ngài sẽ nói đấy là do anh ta tự điều hành bản thân mình? Có hợp lý hơn
