đó. Khi đã đứng trên bục, nàng kinh ngạc nghe ở đâu đó có tiếng chuông
điểm nửa đêm, mà theo sự tính toán của nàng là thời khắc đó đã phải qua từ
lâu lắm rồi. Cùng với tiếng chuông đồng hồ cuối cùng không hiểu từ đâu
vọng lại, một sự im lặng bao trùm lên đám khách. Lúc đó Margarita lại trông
thấy Voland. Ði theo ông ta là Abadonna, Azazello và một vài người trẻ tuổi
mặc áo đen giống như Abadonna. Bây giờ Margarita trông thấy đối diện với
chiếc bục của nàng nổi lên một chiếc bục khác dành cho Voland. Nhưng ông
ta không sử dụng chiếc bục đó. Ðiều làm cho Margarita ngạc nhiên là trong
đợt trình diễn lớn cuối cùng này trên vũ hội, Voland vẫn có bộ dạng hệt như
khi ở trong phòng ngủ. Vẫn chiếc áo ngủ đã mạng và cáu bẩn ấy treo trên
vai ông ta, chân vẫn đi đôi giày dùng trong nhà cũ mòn ấy. Voland có mang
theo kiếm, nhưng ông ta sử dụng thanh kiếm tuốt trần như một cây gậy, tỳ
tay lên nó mà bước đi khập khễnh. Voland vừa dừng lại cạnh chiếc bục của
mình, lập tức Azazello đã xuất hiện trước mặt ông ta với chiếc khay trên tay;
trên chiếc khay đó, Margarita trông thấy một đầu người bị cắt cụt với mấy
chiếc răng cửa gãy. Trong phòng vẫn tiếp tục im lặng tuyệt đối, và sự im
lặng đó chỉ một lần bị phá vỡ bởi tiếng chuông vọng lại từ rất xa như từ cửa
chính vọng đến và hoàn toàn khó hiểu trong những điều kiện ở đây.
“Mikhail Aleksandrovich, – Voland nói khẽ với chiếc đầu, và khi ấy hai
hàng mi của người bị giết mở ra, Margarita rùng mình trông thấy trên khuôn
mặt chết một đôi mắt sống đầy trí tuệ và đau khổ. – Tất cả đều xảy ra đúng
như thế, có phải không? – Voland tiếp tục nói, nhìn thẳng vào cặp mắt của
cái đầu. – Ðầu ông bị một người đàn bà cắt đứt, cuộc họp không thành, và
tôi đang ở trong căn hộ của ông. Ðó là sự thật. Mà sự thật là một thứ cực kỳ
bướng bỉnh trên thế gian này. Nhưng bây giờ chúng tôi quan tâm đến những
gì sẽ tiếp theo, chứ không phải cái sự kiện đã xảy ra. Ông bao giờ cũng là
người nhiệt thành truyền bá cái học thuyết cho rằng sau khi đầu bị cắt, cuộc
sống con người cũng chấm dứt, con người biến thành tro bụi và đi vào cõi
vô sinh. Tôi lấy làm hài lòng được thông báo với ông, trước mặt các vị
khách của tôi, mặc dù họ lại là bằng chứng của một học thuyết hoàn toàn
khác, rằng học thuyết của các ông vừa vững chắc, vừa sắc sảo. Tuy nhiên,
mọi học thuyết đều có giá trị của mình. Và trong số các học thuyết đó, có cả
