thị giác cụ thể (hình học). Bằng việc khám phá ra mối liên hệ này, Descartes đã
bắc một cái cầu nối tư duy thuần tuý (res cogitans) với không gian thị giác (res
extensa). Điều này đã tỏ ra là có tầm quan trọng sống còn đối với sự phát triển
tiếp theo của khoa học. Thật trớ trêu là món quà này lại đến từ chính nhà triết
học, người hơn bất kì ai khác, đã dứt khoát tách biệt tinh thần khỏi vật chất.
Bên cạnh ông, Voltaire và Diderot cũng là những người cổ suý cho thời Khai
Sáng, hết lời ngợi ca quyền lực của lí trí vượt lên trên sự thừa thãi của niềm tin
mù quáng. Những lời tụng ca đã được thần thánh hóa vào năm 1789, khi tại
đỉnh điểm của cuộc Cách mạng Pháp, các công dân sôi sục nhiệt tình đã đẩy
một chiếc xe diễu hành khắp phố phường Paris, đứng trên đó là “Nữ thần Lí
trí” (mà tình cờ là do một cô gái điếm đóng vai, hóa trang đẹp đẽ trong tấm áo
choàng nữ thần La Mã dành riêng cho dịp này).
John Locke (1632-1704) là một nhà triết học hậu Phục hưng khác cũng đã
đề cập rất nhiệt thành đến vấn đề trí tuệ. Locke muốn biết chính xác ai là người
thực hiện thao tác suy lí. Ông cho rằng tất cả kiến thức về thế giới đều từ kinh
nghiệm mà ra, và trí tuệ nảy sinh một cách ma mị từ những phát tán sôi động
của vật chất. Miêu tả cơ sở tạo nên triết thuyết của mình, triết thuyết cổ súy
cho chủ nghĩa duy vật, ông viết:
“... Tất cả kiến thức của chúng ta đều đến từ kinh
nghiệm và thông qua các cảm giác của chúng
ta... trong trí óc không có cái gì khác ngoài
những thứ có đầu tiên ở cảm giác. Khi mới ra
đời, trí óc chỉ là một tờ giấy trắng, một tabula
rasa
, và kinh nghiệm-cảm giác viết lên đó bằng
hàng nghìn cách khác nhau, cho đến khi cảm
giác đẻ ra trí nhớ, rồi trí nhớ đẻ ra các ý tưởng”.
Theo Locke, các cảm giác chính là chất liệu nguyên thủy của tư duy, và bởi
vì cảm giác được kích thích bởi vật chất từ thế giới bên ngoài, nên vật chất
chính là nguyên liệu cho những tư duy hoàn chỉnh của trí óc, Locke nói đến trí
óc như một buồng tối mà các giác quan chúng ta để cho những bức tranh của
thế giới bên ngoài lọt vào. Sử dụng đường lối lí luận này, Locke hi vọng sẽ kết
nối được tinh thần và vật chất lại với nhau, từ đó tạo ra được một chỗ đứng
