quan sát thấy rằng các kinh nghiệm không bao giờ cho chúng ta sự thật đầy đủ
về thế giới. Có những cái mà chúng ta tin chắc rằng chúng đã luôn luôn và sẽ
mãi mãi đúng như thế, ở mọi nơi trong vũ trụ, như việc “hai cộng với hai bằng
bốn”. Chúng ta không cần quay lại kinh nghiệm của mình mỗi khi chạm trán
với các ví dụ về phép cộng đơn giản như vậy để xác nhận rằng chúng là đúng.
Bởi vì khả năng làm tính cộng đã nảy sinh một cách logic từ năng lực suy xét
của con người để phân biệt các vật trong không gian và thời gian, nên Kant suy
luận rằng một số chân lí nhất định độc lập với kinh nghiệm - bản thân chúng đã
rõ ràng và chắc chắn rồi. Theo Kant, tiên đề “đường thẳng nối hai điểm là
đường ngắn nhất” là một tiên nghiệm, bởi vì “nó mang tính tất yếu, không thể
rút ra từ kinh nghiệm”.
Theo Kant, trí óc phải sử dụng một quy trình chọn lọc để áp đặt trật tự lên
cái mà Plato gọi là “đám cảm giác lộn xộn của chúng ta“. Kant cho rằng quy
trình này phụ thuộc trước tiên và trên hết vào hai phạm trù thể hiện bên ngoài -
là không gian và thời gian, Kant tin rằng hai tọa độ này, những kết cấu cơ bản
của hệ thống thế giới bên ngoài của Newton, đã được lắp đặt ngay vào trong
cấu trúc của tư duy chúng ta. Theo Kant, không gian và thời gian là Các Cơ
quan của tri giác.
Do trong thuyết nhân quả rành rẽ của mình, yếu tố đầu tiên của suy lí phụ
thuộc hoàn toàn vào khái niệm không gian tuyệt đối và thời gian bất biến, nên
Kant đã cho rằng năng lực biết phân tích thế giới theo những mối quan hệ nhân
quả là một kĩ năng bẩm sinh mà con người dùng để tổ chức tư duy. Chúng ta
“biết” cách sử dụng tính nhân quả, bởi nó là một sự hiểu biết tiên nghiệm, tồn
tại trước kinh nghiệm và không cần cảm giác
.
Newton đã xây dựng tòa nhà Các nguyên lí của mình trên những dầm xà
vững chắc của không gian tuyệt đối bên ngoài và thời gian bất biến. Về cơ bản,
Kant đã kéo dài các cây xà tuyệt đối ấy từ thế giới vật chất bên ngoài, đẩy
chúng xuyên qua hàng rào bộ não-trí óc cho đến khi các đầu cột cắm sâu vào
tầng hầm ý thức con người theo giả định của Kant. Sau khi đã đem được
những cái tuyệt đối “bên ngoài” vào được “bên trong”, Kant thực hiện xây tòa
nhà triết học của mình trên đó khi ông giải thích cách thức hoạt động của trí
não
. Theo Kant, không gian mang đặc tính như Euclid đã xác định, chỉ có thể
có ba chiều. Các tiên đề của Euclid là những chân lí tiên nghiệm nằm cùng một
