Bởi vì các khái niệm của người nguyên thủy về không gian, thời gian và ánh
sáng đều khác hẳn với hệ thống của Newton, nên nghệ thuật bộ lạc đã chứa
đựng những méo mó mà theo các tiêu chuẩn của nghệ thuật hàn lâm thì không
thể nào chấp nhận được. Trả lời cho câu hỏi hoa mĩ của Plato “Phải chăng sự
xấu xí không là cái gì khác hơn là việc thiếu chừng mực?”, nhà nhân loại học
Edmund Snow Carpenter đã đặt ý niệm của người Eskimo chưa có chữ viết
trong sự tương phản với ý niệm của Euclid và Plato vẻ không gian:
“Tôi chưa hề biết một ví dụ nào về một người
Aivilik miêu tả không gian chủ yếu bằng các từ
ngữ thị giác. Họ không coi không gian là tĩnh, và
vì thế, có thể đo được. Do đó, họ không có các
đơn vị chính thức để đo không gian, cũng như họ
không có các đơn vị thống nhất để đo thời gian.
Người thợ khắc thản nhiên không đếm xỉa đến
những đòi hỏi của con mắt thị giác, anh ta để
từng miếng tự lấp đầy không gian của nó, tạo
nên thế giới riêng cho nó, không liên hệ với cái
nền phía sau hay bất kì cái gì bên ngoài nó... Có
thể nghe thấy hay nhìn thấy tác phẩm nghệ thuật
rất rõ từ bất kì hướng nào... Trong truyền thống
thể hiện bằng lời, người kể chuyện huyền thoại
nói theo tư cách số nhiều với số nhiều, chứ
không phải cá nhân với cá nhân”.
Carpenter kể một câu chuyện nêu bật sự xung đột giữa các khái niệm của
người phương Tây và người Aivilik về không gian. Dân Eskimo dán lên vòm
mái lều băng của mình những bức ảnh xé ra từ tạp chí, để ngăn cho băng bớt
nhỏ nước xuống. Họ ngỡ ngàng khi thấy các du khách phương Tây cố hết sức
để ngắm các bức ảnh ấy “cho đúng chiều trên dưới”. Người Eskimo thấy thật
thú vị nhìn khi đám “da trắng” cứ phải vươn cổ ra và vặn hết cả người để xem
các bức tranh theo “phối cảnh đúng” của chúng. Đối với người nguyên thủy,
những người không hề được biết rằng có một cách thức “đúng đắn” để nhìn sự
vật, thì hành vi như thế thật không thể giải thích nổi. Định hướng không gian
