lại với lời xin lỗi rằng các khái niệm của ông có vẻ quá khó hiểu đến như vậy
bởi vì chúng đã vượt xa loại ngôn ngữ cần thiết để xây dựng nên những hình
ảnh trong tâm trí. Lẽ ra thay vì phàn nàn về việc thiếu vốn từ ngữ mà ông có
thể dùng để truyền đạt những lí thuyết xuất sắc của mình, Einstein chỉ cần nhìn
vào nghệ thuật để tìm ra các hình ảnh phù hợp. Nhưng rất tiếc là giống như các
nhà vật lí khác của thời kì ấy, Einstein đã không hề tạo ra sự liên kết đó.
Trước đó, tất cả mọi khám phá khoa học nói chung đều được tầng lớp công
chúng tinh hoa hiểu, đánh giá được và ca ngợi chúng - cho đến khi lí thuyết
của Einstein về mối quan hệ tương hỗ giữa không gian, thời gian và ánh sáng
đã vượt quá tầm của một cử tọa có học vấn. Cũng trong cùng khoảng thời gian
ấy, người đọc có tri thức cảm thấy như bị bỏ qua bởi những lí thuyết khác cũng
khó hiểu không kém trong lĩnh vực cơ học lượng tử. Người ta biết rằng một
điều gì đó cực kì quan trọng đã xảy ra liên quan đến bản chất của thực tại;
nhưng lần đầu tiên trong lịch sử, không một ai chờ đón sự khám phá ấy, và chỉ
một số có chọn lọc trong giới sành sỏi mới đủ sức hiểu được nó.
Vào những năm đầu của thế kỉ hai mươi, giống như những khám phá tương
tự trong vật lí, một loạt các trào lưu nghệ thuật nối tiếp nhau trình ra trước
công chúng ngỡ ngàng đàn đàn lũ lũ mỗi ngày một tăng những hình thái nghệ
thuật không thể nào nhận biết nổi là cái gì. Bắt đầu là trường phái Dã thú, Lập
thể và Vị lai, rồi tiếp tục qua trường phái Thể hiện, Siêu đẳng, Dada và Siêu
thực, các phong cách nghệ thuật ấy đã dồn dập tấn công vào tri giác mĩ học tập
thể của phương Tây, cho đến khi công chúng nói chung phải chùn lại trong bối
rối và dần dần rút lui thôi không cố gắng hiểu xem có một ý nghĩa gì không,
nằm ở phía sau những thể hiện ầm ĩ của một sự hỗn loạn rõ ràng trong nghệ
thuật tạo hình.
Nghệ thuật đã tồn tại ít nhất là ba mươi lăm ngàn năm. Trong tiến trình thời
gian dài dằng dặc này, chưa có một phong cách nào, trong rất nhiều phong
cách đã đến và ra đi ấy, đã tỏ ra hoàn toàn không hiểu nổi trước công chúng
của nó. Người ta có thể cảm thấy khó chịu với một số phong cách, lãnh đạm
với một số khác, thậm chí thấy lộn ruột với một vài phong cách khác nữa;
nhưng chưa bao giờ công chúng nói chung lại cảm thấy nghệ thuật của nền văn
minh ở chính thời của họ là không thể nào hiểu nổi. Ví dụ, đã không bao giờ
có chuyện một người Ai Cập nào hầm hầm bước ra khỏi một phòng trưng bày
