Ở một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, Sự dai dẳng của kí ức
(1931) (Hình 16.3), Dali đặt liền kề nhau hai biểu tượng thông dụng của thời
gian: những chiếc đồng hồ và cát. Nhưng dưới cái nhìn dừng lại của Dali,
những chiếc đồng hồ đang tan chảy ra trên một bãi biển mênh mông hoang
vắng gợi nhớ đến những hạt cát của thời gian. Để nhấn mạnh thêm những hình
ảnh thời gian của bức tranh, ông còn vẽ thêm một đàn kiến bò, có thân hình
nom giống như những chiếc đồng hồ cát. Cát, đồng hồ cát, đồng hồ đeo tay -
tất cả nối với nhau ở phía dưới ngưỡng cửa của nhận thức, cho đến khi tâm trí
của người xem quay vòng lại tập trung vào chính bản chất và ý nghĩa của thời
gian. Những chiếc đồng hồ dẻo oặt của Dali, chậm chạp bò theo đàn kiến kiên
nhẫn, dần dần ứa nước ra rồi tan chảy trên một bãi cát mênh mang trải ngút tận
chân trời. Mềm nhẽo như mật mía, chúng gợi ra khả năng làm chậm sự lắng
đọng bùn đặc trong dòng chảy của con sông vô hình của thời gian.
Hình 16.3. Salvador Dali, Sự dai dẳng của kí ức (1931). BẢO TÀNG
NGHỆ THUẬT HIỆN ĐẠI, NEW YORK, DO MỘT NGƯỜI ẨN DANH
