phá tan lí trí của người phàm. Tò mò muốn nghe họ hát, Ulysses đã ra lệnh cho
toàn bộ đoàn thủy thủ của mình phải nút chặt tai để có thể điều khiển thuyền đi
qua một cách bình yên, còn riêng ông thì ông cho thủy thủ trói vào cột buồm,
để có thể nghe được lời ca của các nàng tiên cá khi thuyền đi ngang hòn đảo
của họ.
Người Hi Lạp không những chỉ làm ra âm nhạc; họ còn là những người đầu
tiên sử dụng lí trí để hiểu xem âm nhạc đã được tạo ra như thế nào. Các nhạc sĩ
thời kì đầu tiên đã nhận thấy rằng thanh điệu gảy nên từ một sợi dây đàn có thể
thay đổi nếu tăng giảm độ dài của nó. Vào thế kỉ thứ sáu trước CN, Pythagoras
phát hiện rằng khi ông chia sợi dây đàn cho các số nguyên, ông có thể tạo ra
một nửa số nốt của một quãng tám trong âm nhạc. Và như vậy, ông đã chứng
minh được rằng các cao độ âm nhạc có một cơ sở toán học, tức là mang tính lí
trí. Thế là âm nhạc và vật lí lần đầu tiên, chứ chưa phải là lần cuối cùng, đã
xoắn quyện với nhau.
Sau khi đã phát hiện ra cơ sở toán học của cao độ, Pythagoras tiếp tục suy
đoán về âm nhạc của bầu trời. Ông cho rằng chuyển động của các hành tinh và
các vì sao đã tạo ra những rung động cho các vị thần, và ông gọi cái hòa âm
thần thánh này, mà tai người trần nghe không thấy, là Âm nhạc của các Tinh
cầu. Đáp lại lời phản bác nói rằng chưa có người trần nào từng được thưởng
thức loại âm nhạc này, Pythagors đã trả lời: âm thanh ấy đã có ngay từ lúc
chúng ta chào đời, nhưng bởi vì đã không hề có một khoảng lặng im nào làm
nền để chúng ta có thể so sánh, nên chúng ta đã không thể nghe thấy nó.
Kể từ thế kỉ thứ tư trước CN trở đi, những thay đổi trong âm nhạc phương
Tây khổng lồ đến mức bất chấp lượng kiến thức và tình yêu của ông đối với
âm nhạc, Pythagoras chắc hẳn sẽ hoang mang nếu nghe thấy được những gì
chúng ta đang nghe hôm nay. Âm nhạc thời Hi Lạp cổ đại là một thứ âm nhạc
đơn thanh. Cái từ của người Hi Lạp cổ đại dùng để chỉ giai điệu, melos modus,
có nghĩa đen là “Con đường ở xung quanh”, và giai điệu Hi Lạp thời ấy chỉ là
một chủ đề đơn tuyến, phát triển loanh quanh trong một âm vực hẹp. Mặc dù
người Hi Lạp đã hiểu được kết cấu của hòa âm, nhưng họ tỏ ra biết rất ít ỏi về
những phức hợp của đối âm, và tất cả mọi thành viên của dàn đồng ca đều
đồng thanh hát cùng một giọng. Cái tính chất tuyến tính này đã phản ánh thế
giới quan Hi Lạp cổ đại cả trong những lĩnh vực khác, bao gồm cả việc dựa
