chiết trung. Tuy nhiên, để công nhận vị trí của nó trong lĩnh vực thế tục, hầu
như toàn bộ mảng âm nhạc ấy không phải là âm nhạc tôn giáo.
Bây giờ thư phòng thế là đầy đủ. Cây đàn clavier-piano, biểu tượng về tính
cá nhân đặc thù trong âm nhạc của nhà Nhân văn, chiếm một vị trí trung tâm
trong đó. Nó nhập với đội ngũ của cái bàn viết, chiếc kính viễn vọng, quả địa
cầu và giá vẽ. Các dụng cụ này, cùng với tầng tầng sách vở trên các giá sách,
đã báo hiệu một sự tách rời mới mẻ. Nhà thờ Cơ đốc, lực lượng tổ chức của
nền văn minh phương Tây hàng ngàn năm nay, giờ đây phát hiện ra một tập
hợp đáng gờm của các thánh tượng mới chống lại nó. Cuộc đấu tranh kéo dài
này đã dẫn đến kết quả là Nhà thờ cũng phải trải qua một cuộc cách mạng đối
với bản thân mình: Phong trào Cải cách, mà đỉnh điểm của nó là niềm tin cho
rằng một giáo đoàn thông thường cũng có thể cùng đọc và diễn giải Kinh
Thánh mà không cần đến Vatican trợ giúp.
Khi có đủ mọi cách thức tiện dụng cho công việc của mình vào đầu thế kỉ
mười sáu, rất tự nhiên là các nhà soạn nhạc bị cuốn vào các chủ đề và biến thể
của chúng. Tương tự như nhà khoa học sử dụng các quy tắc logic để xây dựng
nên những lí giải chi tiết về các hoạt động của thế giới và người nghệ sĩ sáng
tạo ra các bức tranh phức tạp được tổ chức theo các quy luật của phép phối
cảnh, các nhà soạn nhạc tiến hành khảo sát sự khai triển trong âm nhạc. Trong
hình thức phân tích âm nhạc này, nhà soạn nhạc nêu ra một chủ đề, sau đó
khám phá đến tận kiệt các biến tấu của nó. Bộ giàn giáo phức tạp xuất phát từ
một chủ đề đơn nhất trong các tác phẩm khác nhau của Handel, Haydn,
Mozart. Beethoven và Brahms đã có thể dựng nên thành công, bởi vì tất cả họ
đã chấp nhận một số quy ước được nhất trí chung trong âm nhạc, mà cái cơ
bản nhất là tính thống nhất của âm điệu. Mozart, và Beethoven muộn hơn sau
đó, là các bậc thầy về những thao tác phức tạp đối với chủ đề và những biến
tấu của nó. Dàn giao hưởng bảy mươi nhạc cụ đã xuất hiện đầu thế kỉ mười
chín để làm phương tiện phục vụ cho cái hình thức độc đáo này.
Một hệ quả của tâm thức bao trùm này là trong khoa học, người quan sát đã
được tách khỏi đối tượng được quan sát; trong hội họa ảo giác, người xem
được đưa ra khỏi cảnh quan; và trong âm nhạc, người nghe được tách ra khỏi
người biểu diễn. Thính giả âm nhạc cổ điển ngồi theo từng dãy ghế xếp theo
hàng lối ngay ngắn, trông giống như các hàng chữ lặp đi lặp lại trên một cỗ
