Vấn đề thực sự nằm ở đằng sau các cuộc luận
chiến đó là thực tế rằng không hề tồn tại một
ngôn ngữ nào để người ta có thể nói một cách
đúng đắn về tình hình mới này. Ngôn ngữ thông
thường hiện nay là dựa trên những khái niệm cũ
về không gian và thời gian...
Wegner Heisenberg
Tôi đã bị buộc cho một cái tội nhỏ... là coi nhẹ
Einstein.
E E. Cummings
Chương 20: HÌNH THỨC VĂN CHƯƠNG /
Vào cuối đời, khi được đề nghị liệt kê danh mục những ảnh hưởng quan
trọng nhất đến suy nghĩ của mình, Einstein tuyên bố: “Dostoyevsky đã cho tôi
nhiều hơn bất kì nhà tư tưởng nào khác, hơn cả Gauss”. Con gái riêng của vợ
Einstein đã kể lại rằng tác phẩm của Dostoyevsky mà cha dượng cô yêu thích
nhất là Anh em nhà Karamazov. Trong cuốn tiểu thuyết này, xuất bản năm
1880, Dostoyevsky viết:
“Và vì thế tôi xin nói với anh tôi chấp nhận Chúa
Trời một cách đơn giản. Nhưng anh phải lưu ý
điều này: nếu như có Chúa tồn tại và nếu như
Người thực sự đã tạo nên thế giới, thì như tất cả
chúng ta đều biết, Người tạo ra nó theo hình học
Euclid và tâm trí con người với quan niệm chỉ có
ba chiều trong không gian. Tuy vậy, đã có và vẫn
đang còn những nhà hình học và nhà triết học,
thậm chí một số họ là những người xuất sắc nhất,
nghi ngờ rằng liệu toàn bộ vũ trụ, hay nói rộng
hơn là toàn bộ tồn tại này, có phải chỉ được sáng
