tính, bằng cách làm nhòe những sự khác biệt giữa hiện tại và tương lai, hay
hiện tại và quá khứ, và đưa người đọc đi vào tương lai. Khi đã trở nên một bối
cảnh chấp nhận được cho hành động trong không gian, thì thời gian tương lai
càng ngày càng dịch chuyển một cách kín đáo dưới cái ô của hiện tại. Và như
thế là trong văn học, không gian và thời gian đã xích lại gần nhau hơn.
Wells, người đã viết cuốn Cỗ máy thời gian (1895), đặc biệt thấy phấn khích
với khái niệm du hành trong thời gian, ông ngờ rằng thời gian cũng cần phải là
một chiều, hệt như không gian. Hẳn ông sẽ rất hài lòng nếu biết được rằng các
nhà vật lí ngày nay, sử dụng các giản đồ Feyman, đã xác nhận cho ông cái giả
thuyết rằng các sự kiện xảy ra trong nguyên tử có thể diễn ra theo chiều giật lùi
hoặc tiến lên theo thời gian, Wells hẳn là cũng sẽ ngỡ ngàng phấn khích với
những suy đoán của các nhà vật lí lí thuyết hiện đại về sự tồn tại của tachyon.
Vì là các hạt ánh sáng được giả định là có thể chuyển động nhanh hơn vận tốc
ánh sáng, do đó tachyon luôn luôn phải chuyển động giật lùi theo thời gian.
Trong thiên tiểu thuyết sử thi Đi tìm thời gian đã mất (1913), Marcel Proust
đã làm với quá khứ cái điều mà Wells đã thực hiện với tương lai. Mọi trói buộc
của thời gian theo đường thẳng dường như vắng bóng, coi thời gian chỉ mang
tính chất tương đối và cục bộ, chứ không phải là tuyệt đối và phổ quát, Proust
đã gập chính bản thân thời gian lại như gập một tờ giấy origami và đi ngược về
một quá khứ mà khi đó ông chưa tồn tại để kể câu chuyện của Swann ở thời
hiện tại. Tất cả những cái này là một bằng chứng nữa cho thấy các nhà văn ở
đầu thế kỉ hai mươi đã bắt đầu cảm thấy bứt rứt, khiêu khích những cương tỏa
mà thế giới quan máy móc cổ điển kiểu Newton đã áp đặt. Gói gọn ý niệm về
vận tốc ánh sáng và không-thời gian, chính tại dòng cuối cùng của Đi tìm thời
gian đã mất, Proust viết:
“... miêu tả con người, đầu tiên và trước hết, với
ý nghĩa là chiếm một chỗ, một chỗ đáng kể, nếu
so với cái chỗ hạn hẹp mà họ được phân cho
trong không gian, một chỗ mà ngược lại đã bị
kéo dài ra thái quá - bởi đồng thời, giống như
những người khổng lồ đã nhảy vào các tháng
năm, họ đụng vào những kỉ nguyên xa nhau đến
mênh mông, cách biệt nhau bởi sự kết tụ chậm
