Bóng tối, sự vắng mặt của ánh sáng, đã trở thành một trong những dấu ấn độc
đáo về ánh sáng trong nghệ thuật thời Phục hưng. Từ thế kỉ mười lăm trở đi,
trừ một vài ngoại lệ, ánh sáng là một cái gì đó chảy tràn trên, chứ không phải
là một tinh chất đâm xuyên qua.
Bên cạnh việc tạo ra hình dạng cho chiều thứ ba là chiều sâu, kĩ thuật tinh tế
của Piero về bóng đã có một tác động sâu xa khác đối với nghệ thuật. Từ
những ngày đầu của nền văn minh nhân loại, bóng đã được dùng để báo thời
gian. Những chiếc đồng hồ đầu tiên chính là các đồng hồ mặt trời chia thời
gian trong ngày chỉ dựa theo bóng nắng. Độ xiên của ánh nắng đã cung cấp
những manh mối thiết yếu để đoán được thời gian trong ngày và góc nghiêng
của mặt trời cũng có thể dùng để luận ra mùa trong năm. Mặc dù các họa sĩ
Byzantinc thời kì đầu cũng đã quen thuộc với việc sử dụng bóng trong tranh,
nhưng cần phải có thiên tài của Piero della Francesca để đưa được bóng, biểu
đạt quan trọng nhất về thời gian, vào trong nghệ thuật, và cùng với nó là một ý
niệm về thời gian vốn vắng mặt trong nghệ thuật Cơ đốc giai đoạn sơ khai.
Vào thế kỉ thứ ba trước CN, Eratosthenes đã liên kết bóng râm và thời gian
để chứng minh rằng trái đất hình tròn và tính ra được chu vi của nó. Không hề
dùng một dụng cụ khoa học nào, chỉ sử dụng năng lực quan sát của mình, ông
nhận thấy mặt trời đã chiếu thẳng xuống mặt nước một cái giếng sâu vào giữa
trưa ngày hạ chí tại Syrene, Ai Cập. Biết rằng cùng ở thời điểm đó, mặt trời ở
thiên đỉnh đã tạo ra bóng xiên 7 độ 30 phút ở Alexandria cách đấy năm trăm
dặm về phía bắc, Eratosthenes suy ra bản chất hình cầu của trái đất và tính ra
được chu vi gần đúng của nó vào khoảng ba nghìn dặm. Thành tựu tuyệt vời
liên quan đến hình dạng của không gian này có thể đạt được là do Eratosthenes
đã hiểu được cách bóng râm phát lộ thời gian như thế nào. Phát minh trong hội
họa của Piero della Francesca có rất nhiều cái chung với chiến công trí tuệ của
nhà khoa học Hi Lạp một nghìn năm trăm năm trước đấy.
Sau khi công nhận tầm quan trọng của bóng tối, các họa sĩ Phục hưng đã
hoàn thiện kĩ thuật vẽ bóng và đã đưa vào trong nghệ thuật những thuật ngữ
mới chỉ ánh sáng và bóng trong tranh, Chiaroscuro, tiếng Italia có nghĩa đen là
“sáng-tối”, dùng để chỉ sự chuyển dịch đột ngột từ ánh sáng sang bóng, xảy ra
khi một người hoặc một vật đứng ở trong một luồng sáng mạnh, Caravaggio,
