đình hay đi làm cũng tạo dựng được những mối quan hệ tốt đẹp và sự
nghiệp thành đạt hơn. Thực tế, những người kém tự chủ rất dễ nổi giận,
mắc lỗi, gặp phải những vấn đề sức khỏe và những thứ tương tự…
Có thể thấy, dường như Mischel đang mắc vào đặc điểm di truyền bẩm
sinh. Những đứa trẻ có khả năng cưỡng lại sự cám dỗ trước bẩm sinh sẽ
thành công hơn trong cuộc đời. Sự thật là phản ứng của đứa trẻ bốn tuổi
trước một viên kẹo có thể giúp ta dự đoán nó sẽ thành công hay thất bại
trong cuộc đời ― đứa trẻ rất hứng thú hay chán nản ― phụ thuộc vào việc
bạn có khả năng “chờ” hay “đòi ăn” luôn. Hoặc bạn sẽ vượt qua được
những cám dỗ trong cuộc đời hay sẽ phải trả giá đắt cho hành động vui thú
hiện tại ― cũng giống như tình trạng mà Henry phải gánh chịu.
Nhưng đây có phải là điều thật sự diễn ra đối với những nghiên cứu này
không? Có phải một số người sinh ra là để thành công còn kẻ khác thì thất
bại?
Điều có thể thấy rõ qua các nghiên cứu này là khả năng kiềm chế sự
thèm muốn có thể dự đoán được nhiều kết quả lâu dài trong tương lai. Kết
quả nghiên cứu với chiếc kẹo dẻo không có gì để nghi ngờ. Tuy nhiên,
trong nhiều năm, các nhà khoa học vẫn tiếp tục bàn cãi về nguyên nhân của
hiệu ứng mạnh mẽ này. Liệu tính tự chủ có gốc rễ từ tính cách bướng bỉnh
hay từ cái gì đó mà ta có thể học được?
Năm 1965, tiến sĩ Mischel cộng tác với Albert Bandura trong một nghiên
cứu công khai với giả định ý chí là một đặc điểm bẩm sinh không thể thay
đổi. Là nhà nghiên cứu về nhân học, Bandura làm việc với Mischel nhằm
thiết kế một thử nghiệm để kiểm chứng tính ổn định của những đối tượng
đã từng kiềm chế được sự thèm muốn. Trong một thí nghiệm tương tự với
chiếc kẹo dẻo, hai học giả đã quan sát các học sinh lớp bốn và năm trong
những hoàn cảnh tương tự. Họ để những em không kiềm chế được sự thèm
muốn tiếp xúc với những tấm gương mẫu mực về khả năng kiềm chế.
Chúng thấy những người này chợp mắt một lát hoặc thực hiện một vài hoạt
động thư giãn. Những em bé vốn là đối tượng “đòi ăn ngay” này phát hiện
ra thủ thuật nhằm kiềm chế sự thèm muốn và thực hiện y như vậy.
