thơm, bàn chải…; làm nghề thợ mộc phải có cưa, có đục, có bào, có
thước…; còn viết văn thì chỉ cần một cây viết, một tập giấy, hai thứ
mà người nào chẳng có sẵn trong nhà?
Chẳng cần có bằng cấp như nghề bán thuộc, nghề giáo-sư, nghề
đánh máy, hoặc ít nhất cũng có một sổ thợ chứng nhận rằng ta đã
tập sự ở đâu, làm những công việc gì, như nghề thợ điện, thợ sắt, ta
cũng vẫn được cửa văn đàn mở rộng tiếp đón. Ai tự xét đủ sức xông
pha với cây viết thì đấy, cứ tiến. Thực dễ quá, dễ đến nỗi Vũ Bằng
đã mai mỉa:
“Thi đíp-lôm không đậu thì viết văn. Lấy không được chồng, chán đời
cũng viết văn. Rồi thì mười sáu, mười bẩy tuổi đầu, chưa biết đời là gì hết,
cũng viết văn nữa – mà viết rất nhiều là khác (…), viết xong là để đấy, hay
có người không viết gì hết, nhưng cứ tự nhận là người văn nghệ”
.
Đã dễ mà lại có vẻ nhàn và tự do.
Nhàn, vâng, nhàn lắm, nhàn đến nỗi người ta thường lầm nhà
văn với nhà … thất nghiệp. Không cần nói đến các văn sĩ “vui vẻ trẻ
trung” hồi 1930 – 1939, suốt ngày đêm la cà ở quán rượu, “hộp đêm”
dắt díu nhau dạo hết ba mươi sáu phố phường Hà-nội, rồi khi nào
chán lang thang mới đóng cửa trong vài tuần để “đẻ” ra một tác
phẩm; hãy nói ngay như các văn hào bực nhất ở Pháp, Anh như A.
France, A. Maurois, G. Duhamel, A.J. Cronin, Somerset Maugham
chẳng hạn, mấy ông nầy nổi tiếng trứ tác nhiều, mà làm việc cũng
thong thả lắm, cứ viết độ năm, sáu tháng lại nghỉ chơi năm, sáu
tháng hoặc viết buổi sáng thì nghỉ buổi chiều. Có nghề gì được
thảnh thơi như vậy không?
Tuy nhiên, đó chỉ là bề ngoài. Thực ra một nhà văn yêu nghề và
biết tự trọng, thì thân nhàn mà tâm bất nhàn. Những lúc ta tưởng họ
nghỉ ngơi, như khi đi dạo mát, đi du-lịch, la cà trong tiệm sách, trò
chuyện trong bữa tiệc, họ cũng thường nhận xét, suy nghĩ rồi ghi
chép để dùng làm tài liệu cho cuốn sách mà họ sẽ viết; bao giờ họ
cũng “thai nghén” hai ba tác phẩm ở trong đầu.
