lớn. Sự lụi tàn nhanh chóng của những thành tựu và tính phù phiếm trong
những mong ước vô tận của con người đã bị vạch trần một cách đau đớn
bởi sự tái xâm lấn của rừng già, nhấn chìm trước tiên là những cánh đồng,
sau đó là những ngôi nhà và cuối cùng là các cung điện và đền đài. Dù vậy,
đó vẫn chưa phải là bài học đáng kể nhất để nghiên cứu so với tình trạng
hiện nay của Copán, Tikal hoặc Palenque. Các tàn tích ở đây lên tiếng còn
mạnh mẽ hơn cuộc đấu tranh với môi trường tự nhiên mà những người sáng
lập nền văn minh Maya đã phải trải qua vào thời của họ. Qua cuộc phục thù
bộc lộ tất cả sức mạnh khủng khiếp của nó, thiên nhiên miền nhiệt đới đã
xác nhận lòng dũng cảm và sức mạnh của những con người đã từng, dù chỉ
trong một thời gian ngắn, thành công trong việc đẩy lùi và khống chế nó.
Ceylon (xứ Sri Lanka ngày nay)
Kỳ công không kém phần gian khổ trong việc chinh phục những vùng
đồng bằng khô nẻ của Ceylon để trồng trọt được tưởng nhớ qua những con
đập nhô cao khỏi mặt nước và những cái đế quá khổ của những bồn chứa
nước khổng lồ từng được xây dựng ở phía có mưa của vùng đất đồi núi này,
bởi những người Sinhal cải đạo sang Hīnayāna.
“Nên biết rằng những bồn chứa như thế đã trở thành thứ
nhất thiết phải được biết đến trong lịch sử của Lanka. Ý tưởng
đằng sau hệ thống này tuy rất đơn giản nhưng thật vĩ đại. Các vị
vua đã cho xây dựng những bồn chứa này muốn rằng, không một
giọt mưa nào rơi xuống vùng núi non này có thể chảy ra biển mà
không phục vụ con người.
Chính giữa nửa phía nam của Ceylon là một khu vực núi
non rộng lớn, nhưng về phía đông và phía bắc là các đồng bằng
khô cằn che phủ hàng nghìn dặm vuông, và vào thời bấy giờ rất
thưa thớt dân cư. Vào mùa mưa, khi những đám mây giông vần
vũ từ ngày này sang ngày khác phô trương sức mạnh của chúng
trên các ngọn đồi, có một đường ranh giới tự nhiên mà mưa
không thể vượt qua được. … Có những điểm mà đường ranh giới
phân chia hai khu vực có mưa và khô cằn thu hẹp lại đến mức chỉ
