CHƯƠNG 3
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA CÁC NỀN VĂN MINH
IX. NHỮNG NỀN VĂN MINH BỊ GIAM HÃM
(1) NGƯỜI POLYNESIA, NGƯỜI ESKIMO VÀ NGƯỜI DU
MỤC
Trong phần trước của nghiên cứu này, chúng ta đã đánh vật với câu
hỏi phải thừa nhận là rất khó trả lời, đó là các nền văn minh được hình
thành như thế nào. Thế nhưng, vấn đề hiện đang được đặt ra cho chúng ta
lại có vẻ quá đơn giản. Sau khi một nền văn minh được sinh ra, và đã biết
rõ là nó không sớm suy tàn, như số phận của cái mà chúng ta gọi là các nền
văn minh yểu mệnh, chẳng lẽ sự phát triển của nó lại không phải là điều
hiển nhiên? Cách tốt nhất để tìm ra đáp án cho câu hỏi này là đặt một câu
hỏi khác: Liệu chúng ta có thể kết luận rằng, những nền văn minh nào vượt
qua được những hiểm họa liên tục đe dọa khi nó mới chào đời và trong thời
gian thơ ấu đều sẽ tiến bộ theo đúng con đường đạt tới khả năng kiểm soát
môi trường và đời sống, hội đủ điều kiện để đưa chúng vào danh sách đã
đúc kết ở phần II của cuốn sách này? Câu trả lời là, một số nền văn minh
không làm được điều đó. Bên cạnh hai chủng loại mà chúng ta đã xem xét
là các nền văn minh phát triển và các nền văn minh yểu mệnh, còn có một
loại thứ ba, mà chúng ta sẽ gọi là các nền văn minh bị giam hãm. Chính các
nền văn minh vẫn còn tồn tại nhưng không thể phát triển này buộc chúng ta
phải nghiên cứu vấn đề về sự phát triển; và bước đầu tiên là chúng ta sẽ sưu
tập và nghiên cứu những mẫu vật có thể có được của các nền văn minh
thuộc loại nói trên.
Chúng ta có thể dễ dàng chạm tay tới khoảng nửa tá mẫu vật. Trong số
những nền văn minh ra đời từ phản ứng đáp trả các thách thức tự nhiên có
