vậy, Đế quốc La Mã trải qua từng giai đoạn chậm hơn đến 150 năm so với
lịch sử Athens. Suốt thời gian này, Đế quốc La Mã chịu mọi thiệt thòi trong
tình trạng trì trệ cay đắng cùng cực giữa người cai trị nhờ dòng máu quý tộc
và người bình dân đòi nắm quyền nhờ vào tài sản và số đông. Tình trạng trì
trệ này (từ thế kỷ 5 đến thế kỷ 3 trước CN) kéo dài tới mức người bình dân
lắm lúc ly khai bằng cách bỏ đất, đồng thời thiết lập chính quyền phản
kháng của người bình dân. Năm 287 trước CN, nhờ áp lực bên ngoài, người
La Mã đối phó thành công với mầm mống lập hiến bằng cách đưa chính
quyền và chính quyền phản kháng vào sự hợp nhất chính trị; và sau 150
năm chiến thắng của chủ nghĩa đế quốc, tính tạm thời của sự hòa giải năm
287 trước CN này nhanh chóng lộ ra. Hỗn hợp không tôi luyện của thể chế
quý tộc và bình dân mà Đế quốc La Mã đã thừa nhận ấy tỏ ra là một công
cụ chính trị quá vô lý cho việc đạt được điều chỉnh xã hội mới, tới mức sự
nghiệp non yếu của Gracchi mở ra tình trạng trì trệ lần thứ hai (131-31
trước CN) tồi tệ hơn lần thứ nhất. Lần này, sau một thế kỷ tự xé rách, Đế
quốc La Mã ngoan ngoãn trước chế độ độc tài lâu dài; và đến lúc này,
những đội quân La Mã hoàn thành cuộc chinh phục thế giới Hy Lạp, nhà
độc tài người La Mã Augustus cùng những người kế vị ngẫu nhiên cai trị
chính quyền chung cho toàn xã hội Hy Lạp.
Tính vô lý cố hữu của người La Mã trong việc xử trí những vấn đề đối
nội trái ngược hoàn toàn với khả năng vô địch trong việc tổ chức và tiến
hành những cuộc chinh phục nước ngoài; người Athens vốn thành công
trong việc loại bỏ sự trì trệ khỏi đất nước lại thất bại trong khi thiết lập trật
tự thế giới vào thế kỷ 5 trước CN, việc làm mà 400 năm sau người La Mã
đã thành công.
Nhiệm vụ quốc tế này là sự điều chỉnh thứ hai do cuộc cách mạng
Solon đặt ra. Chướng ngại vật trên con đường thiết lập an ninh chính trị thế
giới cần thiết cho mậu dịch quốc tế Hy lạp là một thể chế chính trị kế thừa
của chủ quyền thành phố độc lập. Từ đầu thế kỷ 5 trước CN trở đi, có thể
trình bày có hệ thống về lịch sử chính trị Hy Lạp trong những nỗ lực vượt
qua chủ quyền thành phố độc lập và sự kháng cự mà nỗ lực này đã dấy lên.
