Trong điều kiện xã hội này, con người không nhìn thấy sự tồn tại khắp
nơi và quyền năng tối thượng của Chúa Trời, nhưng họ miễn nhiễm trước
cám dỗ phạm những tội lỗi không dung thứ với người khác cũng đang thờ
phụng Chúa dưới hình thức khác. Khai trí đưa nhận thức về tính thống nhất
của Chúa và tình huynh đệ vào tôn giáo phải đồng thời với tăng cường tính
khoan dung và hạn chế ngược đãi. Ý tưởng về tính thống nhất trong tôn
giáo gây ấn tượng đối với người đi tiên phong trong tôn giáo tới mức họ có
khuynh hướng lao vào bất cứ đường tắt nào hứa hẹn đẩy nhanh quá trình
diễn dịch ý tưởng thành hiện thực. Tội ác của sự ngược đãi và không khoan
dung đã lộ vẻ gớm guốc ở bất cứ khi nào và bất cứ ở đâu có thuyết giảng
tôn giáo cao siêu. Tính cuồng tín này nổi lên khi Hoàng đế Ikhnaton tìm
cách áp đặt ảo tưởng về thuyết độc thần lên thế giới Ai Cập vào thế kỷ 14
trước CN. Sự cuồng tín cũng mãnh liệt không kém đã phủ bóng đen lên quá
trình phát triển của đạo Do Thái. Lăng mạ thậm tệ việc tham gia thờ phụng
trong cộng đồng Syria cùng một tông là mặt trái của siêu trần hóa thờ
phụng Yahweh thành tôn giáo độc thần.
Tác động của ý thức tôn giáo lên tôn giáo có xu hướng sinh ra tội ác
tinh thần, và điều chỉnh luân lý. Động cơ đúng cho lòng khoan dung là thừa
nhận mọi tôn giáo đều là vật tìm kiếm trong quá trình tìm kiếm mục tiêu
tinh thần chung, và cho dù một số vật tìm kiếm có thể cao siêu hơn, nhưng
sự khủng bố của “chính” giáo tự xưng đối với “tà” giáo là một sự mâu
thuẫn về lời lẽ, vì ham mê khủng bố, “chính” giáo đã đặt mình vào thế có
lỗi.
Một trường hợp đáng đáng lưu ý, đó là người sáng lập đạo Hồi đã bắt
các môn đồ phải tỏ lòng khoan dung ở thế thượng phong. Muhammad bắt
phải khoan dung về mặt tín ngưỡng với người Do Thái và người theo đạo
Cơ Đốc, những người đã phục tùng chính trị trước quyền lực muôn thuở
của đạo Hồi, và ông đã đặt sự thống trị tuyệt đối này lên hai cộng đồng
không theo đạo Hồi. Chính tinh thần khoan dung đã truyền sức sống cho
đạo Hồi sơ khai, sau này lòng khoan dung tương tự đã truyền sang
Zoroastrians, người chịu sự thống trị của đạo Hồi.
