cách lập ra một tôn giáo phổ quát trong giai đoạn suy tàn trước đó bởi tầng
lớp bị trị trong nước của xã hội Ai Cập cổ từ tôn giáo Osiris.
Tín ngưỡng Osiris đến từ vùng tam giác sông Nile, không phải từ
vùng thượng Ai Cập, nơi đã hình thành lịch sử chính trị của xã hội Ai Cập
cổ. Dòng chảy chính trong lịch sử tôn giáo Ai Cập cổ là cuộc tranh đấu
giữa một vị thần sống trên trần gian và thế lực tự nhiên dưới lòng đất với
thần mặt trời trên thiên đường, cuộc tranh đấu này biểu hiện qua việc linh
hồn của cây cối luân phiên xuất hiện trên mặt đất và biến mất dưới lòng
đất. Cuộc xung đột thần thánh này đã kết hợp với cuộc xung đột chính trị
và xã hội giữa hai bộ phận dân chúng ở những nơi mà hai tín ngưỡng này
phát triển, như là sự thể hiện thần học. Bộ phận thờ cúng thần mặt trời -
thần Re - được diễn tả qua hình tượng các Pharaoh, được điều khiển bởi
giới tu sĩ ở Heliopolis, trong khi tín ngưỡng thờ thần Osiris là một tôn giáo
bình dân. Đây là cuộc xung đột giữa tôn giáo tối cao và tôn giáo bình dân
vốn có sức lôi cuốn những tín đồ riêng lẻ.
Điểm khác biệt cốt yếu giữa hai tôn giáo trong hình thức nguyên thủy
của chúng là sự không tương đồng trong viễn cảnh sau khi chết của các tín
đồ mà chúng đề ra. Thần Osiris cai trị vô số linh hồn đã chết trong thế giới
bóng tối ở dưới lòng đất. Còn Re thu nhận những tín đồ của mình sau khi
chết và ban cho họ sự sống trên bầu trời. Nhưng sự phong thánh này chỉ
dành tặng cho những ai có thể trả giá, một cái giá cao ngất tăng đều đặn,
cho tới khi sự bất tử của mặt trời gần như chỉ dành riêng cho Pharaoh và
các thành viên trong hoàng gia với những gì nhà vua đã đóng góp. Các đại
kim tự tháp là những lăng mộ được xây trong nỗ lực bảo vệ sự bất tử của cá
nhân đó bằng một kiến trúc hùng vĩ.
Trong khi đó, tôn giáo Osiris chiếm lĩnh mặt đất. Hình thức bất tử mà
nó ban phát có lẽ quá rẻ so với việc định cư ở thiên đường trên trời của thần
Re, nhưng đó chẳng qua cũng là thứ tôn giáo để vỗ về số đông quần chúng
nhìn về phía trước dưới sự áp bức và đè nén, và xoa dịu rằng họ phải chịu
đựng áp bức bất công trong cuộc đời này để đảm bảo niềm hạnh phúc bất
diệt cho các chủ nhân của mình. Xã hội Ai Cập cổ đã phân chia thành tầng
