các cộng đồng ngoại giáo nguyên thủy Ả Rập, cái nôi hình thành và phát
triển Hồi giáo. Ở những địa phương đã chinh phục được từ Đế chế La Mã
và Đế chế Sassanians, sự lựa chọn đưa ra không phải là “theo Hồi giáo hay
là chết”, mà là “theo Hồi giáo hay đóng thuế nặng” – một chính sách từng
được ca ngợi vì sự tiến bộ của nó khi được Nữ hoàng Elizabeth áp dụng ở
nước Anh rất lâu sau đó. Sự lựa chọn này cũng không gây ác cảm cho các
thần dân không theo đạo Hồi của vương triều Ả Rập dưới chế độ Umayyad,
bởi lẽ các Umayyad (với một ngoại lệ duy nhất, người chỉ tại vị được ba
năm) là những người thờ ơ với vấn đề tôn giáo. Thực tế là bản thân các
Umayyad là những kẻ ngoại giáo giấu mặt, họ không quan tâm hay thậm
chí chống đối việc truyền bá tín ngưỡng Hồi giáo đã đưa họ lên địa vị thống
trị.
Trong hoàn cảnh đó, Hồi giáo buộc phải tạo ra lối đi đến trái tim của
những thần dân không phải người Ả Rập trong vương triều bằng những giá
trị tôn giáo của chính nó. Nó bành trướng tuy chậm rãi nhưng chắc chắn; và
trong trái tim của những cựu tín đồ Cơ Đốc giáo hoặc Bái Hỏa giáo đã dang
rộng vòng tay chào đón Hồi giáo trước ánh mắt bàng quan, nếu không phải
là những tiếng nghiến răng bực tức, của tầng lớp thống trị Umayyad, Hồi
giáo đã trở thành một tín ngưỡng hoàn toàn khác so với quá khứ, khi các
chiến binh Ả Rập sử dụng nó như một huy hiệu tôn giáo để trang trí cho
bức tượng đặc quyền chính trị của họ. Những người cải đạo phi-Ả Rập đã
chỉnh trang nó cho phù hợp với quan điểm của mình, diễn dịch những lời
khẳng định thô thiển và tuỳ tiện của đại tiên tri thành những khái niệm tinh
tế và nhất quán của thần học Cơ Đốc và triết học Hy Lạp; và chính nhờ bộ
cánh mới này Hồi giáo mới có thể trở thành tôn giáo thống nhất của cả một
thế giới Syria vốn cho tới lúc bấy giờ mới chỉ tái thống nhất trên bình diện
chính trị dưới tác động cuộc chinh phạt quân sự của người Ả Rập.
Trong vòng 100 năm sau khi Mu‘āwiyāh lên nắm quyền lực chính trị,
các thần dân Hồi giáo phi-Ả Rập đã đủ mạnh để có thể hạ bệ các Umayyad
thờ ơ và tôn lên một triều đại mà sự tận tâm của nó đã phản ánh tâm tính
tôn giáo của những người ủng hộ nó. Vào năm 750 sau CN, khi các tín đồ
