“hàng rào Do Thái” ở Đông Âu và giờ đây là trong trường học và ở gia
đình của những người thuộc cộng đồng Do Thái sống ở Palestine, nơi con
cái của những người nói tiếng Yiddish đến từ Châu Âu, những người nói
tiếng Anh đến từ Mỹ, những người nói tiếng Ả Rập đến từ Yaman và
những người nói tiếng Ba Tư đến từ Bokhara cùng lớn lên với nhau và
cùng nói, với tư cách là ngôn ngữ thường nhật, một loại ngôn ngữ cổ đã
“chết” từ năm thế hệ trước Chúa Jesus.
Nếu giờ đây chuyển sang thế giới Hy Lạp cổ, chúng ta sẽ thấy chủ
nghĩa hoài cổ trong lĩnh vực ngôn ngữ không chỉ đơn thuần bổ sung cho
chủ nghĩa dân tộc cục bộ mà là một xu hướng có độ lan tỏa rộng hơn nhiều.
Nếu phân tích một kho sách chứa một bộ sưu tập hoàn chỉnh những
cuốn sách được viết bằng tiếng Hy Lạp cổ trước thế kỷ thứ bảy sau CN còn
tồn tại đến ngày nay, bạn sẽ lưu ý hai điều: thứ nhất là phần lớn trong bộ
sưu tập này được viết bằng ngôn ngữ Hy Lạp Attic; và thứ hai là, nếu thư
viện tiếng Attica này được sắp xếp theo thứ tự niên đại, nó sẽ được chia
thành hai nhóm rõ rệt. Đầu tiên có một dòng văn học Attica nguyên thủy
được viết tại Athens trong các thế kỷ thứ năm và thứ tư trước CN do người
Athens viết bằng ngôn ngữ tự nhiên của họ. Nhóm thứ hai là một dòng văn
học Attica hoài cổ được sáng tác trong một giai đoạn kéo dài khoảng sáu
hoặc bảy thế kỷ – từ thế kỷ cuối trước CN đến thế kỷ thứ sáu sau CN – do
các tác giả không hề sống ở Athens hoặc nói tiếng Attic. Thực ra, phạm vi
cư ngụ địa lý của các tác giả tân-Attica này trải rộng khắp lãnh thổ của
chính quyền trung ương Hy Lạp cổ, bởi lẽ trong số họ có Josephus ở
Jerusalem, Aelian ở Praeneste, Marcus Aurelius ở Rome, Lucian ở
Samosata và Procopius ở Caesarea. Dù vậy, bất chấp sự đa dạng về gốc tích
này, các tác giả tân-Attica vẫn thể hiện một tính đồng nhất lạ thường về từ
vựng, cú pháp và văn phong; bởi lẽ tất cả họ đều chỉ là những kẻ bắt chước
một cách rập khuôn, trắng trợn và không biết xấu hổ “thời kỳ hoàng kim”
của ngôn ngữ Attic.
Xu hướng hoài cổ đảm bảo cho sự tồn tại (của các tác phẩm) của họ;
bởi lẽ, vào giai đoạn phân rã cuối cùng của Xã hội Hy Lạp cổ, khi câu hỏi
