tiêu không tiếc tay. Ngày nào tôi cũng khao chúng nó thật linh đình, sao cho
các cuộc vui chơi của chúng tôi không thiếu một thứ gì. Nhưng ngày vui
không dài. Qua một năm thì trong rương tôi không còn một đồng xu nào, và
cùng lúc ấy tất cả bạn bè ăn chơi đều biến mất. Tôi tìm gặp từng người, tôi
trình bày với họ tình cảnh khốn cùng của tôi, nhưng chẳng có ai giúp đỡ tôi
một đồng xu nhỏ. Thế là tôi tuyệt giao với bọn người ấy, và tự giới hạn chỉ
tiêu pha nội trong số lợi tức của mình, và cũng chẳng chơi với bạn bè nào
khác ngoài người khách lạ đầu tiên mới đặt chân tới Bátđa mà tôi gặp mỗi
ngày, với điều kiện chỉ thết đãi họ mỗi một hôm ấy mà thôi. Những gì còn
lại, tôi đã thưa ngài rõ; và xin cảm tạ vận may đã cho tôi hôm nay được gặp
gỡ một con người quý hóa như ngài.
Rất hài lòng về những điều mới biết, hoàng đế nói với Abu Hatxan:
- Tôi không tìm đủ lời lẽ để ngợi ca tính thận trọng của ngài. Trước khi
dấn thân vào cuộc đời phóng đãng, ngài đã xử sự khác hẳn thói thường các
bạn trẻ. Tôi càng đánh giá cao hơn nữa thái độ của ngài giữ vẹn lời thề đối
với bản thân như ngài đã thực hiện. Con đường ngài dẫn vào trước đây thật
khá trơn trượt. Tôi hết sức khâm phục ngài, sau khi tiêu hết tiền mặt, đã giữ
được không làm tiêu tan số lợi tức và có khi cả vốn liếng nữa của ngài. Xin
nói thẳng với ngài điều tôi nghĩ, ngài là người dân làng chơi đầu tiên và cũng
là người duy nhất từ xưa tới nay xử sự lạ như vậy. Tóm lại, xin thú thật tôi
ganh tị hạnh phúc của ngài. Ngài là con người sung sướng nhất thế gian, vì
mỗi ngày được đánh bạn với một người trung hậu có thể cùng chuyện trò
thoải mái, để rồi người đó đi loan truyền khắp nơi về sự tiếp đãi nồng hậu
của ngài. Ấy, nhưng cả ngài lẫn tôi đều quên không nhận thấy chúng ta đã
nói chuyện quá lâu mà chưa uống. Nào, xin mời ngài hãy cạn chén của ngài
đi, rồi sau đó xin rót cho tôi.
Hoàng đế và Abu Hatxan tiếp tục vừa chén tạc chén thù vừa nói chuyện
lâu với nhau về nhiều điều rất lý thú.
Đêm đã khá muộn, hoàng đế vờ như mình rất mệt về chặng đường đi
trong ngày, nói với Abu Hatxan là mình cần được nghỉ.
- Về phần tôi, – vua nói tiếp – tôi cũng chẳng muốn ngài phải mất công
không chỉ vì quý tôi. Trước khi chúng ta chia tay nhau (vì có thể tôi sẽ từ giã
ngài trước khi ngài ngủ dậy), tôi rất sung sướng được bày tỏ sự xúc động về
cách cư xử trung hậu, về những món ăn ngon và sự hiếu khách của ngài đối
với tôi. Điều duy nhất làm cho tôi băn khoăn, là không biết bằng cách nào
biểu lộ lòng biết ơn của tôi đối với ngài. Xin ngài nói cho tôi rõ, ngài sẽ thấy
tôi không phải là một kẻ vong ân. Chẳng nhẽ một người như ngài lại không
có một công việc nào cần giải quyết, hoặc không có một nhu cầu, một mong
ước nào cần thỏa mãn hay sao. Xin ngài hãy cởi mở tâm sự với tôi. Tuy tôi
