nhìn hơi thở. Di chuyển vào trong rồi đi ra ngoài, đó là thiên nhiên, nó phải
là vậy. Hơi thở vào và hơi thở ra tiếp nối xen kẻ nhau, thở vào rồi thở ra,
thở ra rồi thở vào, phải có sự thay đổi. Các vật cấu tạo hiện hữu được là do
có sự biến đổi. Cụ không thể ngăn ngừa điều này. Chỉ nên suy tư như sau :
Có thể nào thở ra mà không thở vào được chăng? Nếu thở ra mà không thở
vào có nghe dễ chịu không? Hay có thể nào chỉ thở vào mà không thở ra?
Chúng ta muốn rằng sự vật phải thường còn nhưng nó không thể tồn tại lâu
dài, không thể được. Một khi hơi thở đi vào nó phải trở ra, khi nó đi ra nó
phải vào trở lại và đó là tự nhiên. Có phải vậy không cụ? Đã được sanh ra
tức chúng ta phải già nua, bệnh hoạn, rồi chết. Điều này hoàn toàn tự nhiên
và thông thường. Đó là bởi vì các vật cấu tạo đã làm phận sự của nó. Cũng
vì những hơi thở vào và những hơi thở ra đã xen kẻ tiếp nối nhau đều đặn
mà loài người tồn tại đến ngày nay.
Vừa khi sanh ra là ta chết. Cái sanh và cái tử của chúng ta chỉ là một.
Cũng như cội cây, khi có rễ thì phải có cành lá. Có cành lá tức có rễ. Cụ
không thể có cái này mà không có cái kia. Âu cũng lạ! Người đời ai cũng
sầu muộn và thất vọng sâu xa, buồn rầu và khóc than thảm thiết trước cái
chết của một người thân và ai cũng vô cùng thỏa thích, hân hoan đón mừng
một em bé được sanh vào đời. Đó là ảo kiến. Không bao giờ có ai nhìn thấy
rõ ràng. Sư nghĩ rằng nếu thật sự ta muốn khóc thì tốt hơn nên khóc lúc có
ai được sanh ra. Bởi vì trong thực tế sanh là tử, tử là sanh, cội rễ là cành lá,
cành lá là cội rễ. Nếu phải khóc than, hãy khóc ở cội rễ, khóc lúc sanh ra
đời. Xin cụ hãy nhìn lại tận tường : Nếu không có sanh ắt không có tử. Cụ
có thể thấu hiểu như vậy chăng?
Chớ nên suy tư nhiều. Chỉ nghĩ rằng: "Đây là đường lối của sự vật. Bản
chất của sự vật là vậy." Ngay trong hiện tại không ai có thể giúp cụ, không
có điều gì mà gia đình và tài sản sự nghiệp của cụ có thể làm thay cho cụ.
Tất cả những gì có thể giúp cụ trong hiện tại chỉ là trạng thái tỉnh thức, sự
hay biết chân chính.
Như vậy cụ chớ do dự. Hãy buông bỏ. Vứt bỏ tất cả.
Cho dù cụ không buông đi nữa rồi đây tất cả đều bỏ ra đi, xa lìa cụ. Cụ
có thể nhận thức điều ấy chăng? Tất cả những thành phần khác nhau trong
