là một kẻ thù của ông ta - ông ta cũng xác nhận điều đó. Câu chuyện lịch sử
về mối hiềm khích đó giữa con kiến và con sư tử, ngài có thể đọc từ trang
đầu đến trang cuối trong đống giấy tờ của gia đình ngài. Nếu có, lúc nào
ngài muốn biết thì cứ lục ra. Ngài sẽ thấy rằng con sư tử cuối cùng mệt
mỏi, rã rời, thở dốc xin tha, và cũng nên công bằng mà nói, con sư tử ấy
cũng tha thứ cho kẻ khác.
Ôi, cái thời xưa tươi đẹp ấy, cái thời thỉnh thoảng lại có đánh nhau trong
chuyện của Le Tasse hay của L'Arioste! Chuyện kỳ diệu vào thời ấy bây
giờ đối với chúng ta thật khó tin, nhưng là chuyện thường ngày của chúng
tôi. Suốt cả năm năm ngày nào tôi cũng được coi là anh hùng, ít ra theo lời
một số nhân vật đáng tin cậy nói. Thưa ngài hãy tin đi, làm người anh hùng
căng ra trong năm năm, thật dài làm sao! Tôi tin ở xác nhận đó vì những
người nói là những nhân vật danh tiếng: Ngài De Richelieu, ngài De
Buckingham, ngài De Beaufort, ngài De Retz, ngài này cũng là một tay
chiến đấu trên đường phố rất cừ. Xác nhận như thế có cả Louis XIII và
Hoàng hậu, đấng thân mâu của ngài, có một hôm đã nói với tôi: “Cảm
ơn?”. Tôi chẳng biết là đã được hân hạnh phục vụ Thái hậu bao nhiêu lần
rồi. Xin lỗi, nếu tôi đã nói quá bạo; nhưng thưa ngài, chuyện kể như tôi đã
nói với Hoàng thượng, đó là lịch sử, chuyện của dĩ vãng.
Nhà vua cắn môi và ngồi phịch xuống ghế. Viên phó quan nói tiếp:
— Tôi quấy quả Hoàng thượng rồi. Nhưng sự thực là như thế đấy. Nó
như một người bạn đường cứng cỏi, tua tủa mũi nhọn, chạm ai thì làm bị
thương người nấy, ngay cả đến kẻ nói ra.
Nhà vua trả lời:
— Không sao đâu, thưa ông, ta đã mời ông nói, xin cứ nói đi.
— Thưa ngài, sau khi phục vụ Nhà vua và Giáo chủ, lại đến lúc phục vụ
thời Nhiếp chính.
Tôi cũng đã chiến đấu dữ dội trong thời loạn Fronde,
tuy là ít hơn. Con người đã bắt đầu kém cỏi hơn. Nhưng mà tôi cũng đã
cùng với ngự lâm quân của Hoàng thượng trải qua một ít hiểm nguy, hẳn là
có ghi trong nhật ký của binh đội. Tôi có số thật may vì tôi được làm người
thân cận của ngài De Mazarin: Ông phó quan ở phía này, ông phó quan về
