CHƯƠNG XLIX
Lời ghi trên bia mộ Porthos
Aramis đứng dậy lặng lẽ rùng mình, run rẩy như một đứa bé trong cơn sợ
hãi. Nhưng ông đứng dậy được mà không thể cất bước nổi. Hình như là có
phần nào thân thể Porthos vừa chết đi trong người ông.
Những người Breton quây quanh ông; Aramis mặc cho họ nâng đỡ ông,
lôi đến thuyền. Thế rồi khi đặt ông lên ghế gần chỗ lái, họ đỡ mái chèo
khua mạnh.
Trên cả phần mặt bằng của động Locmaria bây giờ đã bị san phẳng chỉ
còn có một mô đá lưu ý người qua lại. Aramis không rời mắt khỏi nơi đó,
và nhìn từ xa trên mặt biển, khối đá gân guốc hiên ngang vươn thẳng lên
như ngày xưa Porthos đã từng như thế, như người bạn anh hùng trung thực,
con người mạnh nhất trong bốn người mà cũng là người chết đầu tiên.
Những con người dày dạn sương gió có định mệnh thật trớ trêu? Con
người chân chất nhất lại gắn bó với người tinh khôn nhất, sức mạnh thân
xác được sự tinh tế của khối óc hướng dẫn, thế mà trong thời điểm quyết
định, khi chỉ sự cương nghị mới có thể cứu được thân xác và trí óc, thì một
hòn cuội, một tảng đá, một sức nặng không ra gì lại thắng cả nghị lực, ập
xuống thân xác, đánh đuổi trí tuệ đi.
Porthos cao cả! Con người sinh ra để cứu giúp kẻ khác, luôn luôn sẵn
sàng hy sinh cho kẻ yếu, con người hình như được chúa ban cho sức mạnh
để làm công việc ấy; lúc chết đi, ông nghĩ là để làm tròn giao kết với
Aramis, nhưng giao kết ấy Aramis lập nên một mình và Porthos chỉ biết
được khi sự gắn bó keo sơn đòi hỏi thực hiện thôi.
Porthos tôn quý! Có ích gì nữa đâu, những lâu đài đầy đủ tiện nghi,
những khu rừng đầy đủ mồi săn, những ao hồ tràn đầy cá tôm, và các hang
động tràn đầy của cải? Có ích gì nữa đâu, những kẻ hầu cận xênh xang mũ
áo trong đó có Mousqueton hãnh diện vì được anh trao quyền nắm giữ?
