được, ấy chính là vấn-đề quân-giới.
Trong nước ta có sở chế-tạo quân-giới nào, đều có binh lính Pháp
chiếm giữ, canh-gác cẩn-mật, nếu bà con mình đi qua hơi liếc mắt dòm
mấy nơi đó cũng bị tội nặng lập-tức. Như vậy thì chúng tôi có nhúng tay vô
chỗ nào mà lấy khí-giới được đâu !
Muốn mua khí-giới ở ngoại-quốc chở vào cho mình lại cũng không
được. Là vì bao nhiêu cửa biển trong nước, cửa nào cũng có nhà chuyên-
trách của Bảo-hộ cắt-đặt, khám-xét dò-la hết sức nghiêm-ngặt. Dầu cho
mình mua ở ngoài được, nhưng một số quân-giới rất nhiều, mình có phép
tiên, chước quỷ gì mà vận-tải nó lọt vô xứ này cho nổi ?
Anh em chúng tôi lo quanh tính quẩn, mất nhiều ngày giờ mà chỉ có
vấn đề quân-giới, mỗi khi nghĩ đến, ai nấy bức-rức lo-âu, cám-cảnh mình
thiếu mất một món thứ nhất cần-dùng, rồi nhớ lại chuyện Châu-lang đời
xưa nếu không có ngọn gió đông thì lấy gì mà đánh trận Xích-bích ?
*
Cách không bao lâu, bỗng dưng có những tiếng súng nổ ở Lữ-thuận
Liêu-đông, lướt theo sóng-gió vang-dội tới đây làm cho rung-động chói-
chát lỗ tai anh em chúng tôi.
Trận Nga-Nhật chiến-tranh mà Nhật đại-thắng thật có chỗ hay cho
chúng tôi rất lớn. Trong óc chúng tôi đến đây có một thế-giới mới lạ mở ra.
Nước Nam ta trước khi chưa có Pháp-quốc bảo-hộ, chỉ biết thế-gian
nầy có nước Tàu mà thôi. Tới lúc có Pháp-quốc bảo-hộ ta rồi thì ta lại chỉ
biết có Pháp-quốc. Thế-giới đổi dời, phong-trào mới lạ, thật bà con ta chưa
hề mộng-tưởng tới đó.
Chúng tôi bôn-tẩu quốc-sự bao lâu, nghĩ có mất xác rụng đầu cũng
chẳng sợ, nhưng bất quá là bị cái thiên-lương vì nước lo toan nó bắt-buộc
