quá dài không thể một lúc bút thừa-đàm mà nói cho Lương biết hết được.
Rồi đó tôi viết ra cuốn « Việt-nam vong-quốc sử
越南亡國史 », đưa trọn
bản-thảo cho Lương đem ra in. Bước đầu tôi xuất-dương mới viết sách là
một lần thứ nhất.
Sau khi họ Lương gặp tôi rồi, lấy cặp mắt xanh đãi tôi rất tử-tế.
Nhân đó tôi nói cho Lương nghe việc chúng tôi mưu-tính cậy-nhờ người
Nhật giúp cho khí-giới để khởi binh đánh-đổ chính-phủ Pháp. Lương nói :
- Nhiệt-tâm của các ông như thế, sức tôi có được tới đâu tôi giúp
liền tới đó, không hề chạy chối. Nhưng nghĩ lại sự giúp sức cho đảng cách-
mạng đánh-đổ chính-phủ, thuở nay các nước không có lệ đó bao giờ. Nếu
có chăng nữa, chỉ là lúc nào hai nước có chuyện xích-mích tới đánh nhau
mà thôi. Nay hai nước Pháp, Nhật chưa tới cơ-hội xích-mích đánh nhau, có
khi nào chính-phủ Nhật chịu giúp khí giới cho các ông.
« Nghĩ tới cách khác, duy có mấy chính-đảng của dân họ đem sức
riêng giúp ngầm các ông, họa chăng có thể. Trong mấy dân-đảng ở nước
Nhật hiện thời, chỉ có đảng Tấn-bộ nhiều thế-lực mà Bá-tước Đại-ôi và
Khuyển-dưỡng-Nghị chính là hai người đầu đảng. Nếu các ông muốn làm
quen hai người đó thì tôi giới-thiệu giùm.
*
Rồi họ Lương cùng tôi đi Đông-kinh yết-kiến Khuyển-dưỡng-Nghị
犬養毅. Sau Khuyển-dưỡng-Nghị dẫn tôi tới ra mắt Đại-ôi Bá-tước 大隈重
信. Về sau đảng chúng tôi cùng dân-đảng nước Nhật có quan-hệ với nhau,
đầu giây mối nhợ từ lúc này mà ra vậy.
Mấy ngày sau Khuyển-dưỡng-Nghị lại giới-thiệu tôi với các vị yếu-
nhân trong dân-đảng.
Lúc nầy Phước-đảo An-chánh đang làm tham-mưu-trưởng, Căn-tàn-
Nhất làm đầu hội « Đông-Á Đồng-văn », cả hai đều hoan-nghênh tôi.
