“tư duy và cảm xúc mạnh”, rằng niềm tin cả cuộc đời bỗng dưng thay đổi
dưới ảnh hưởng của tâm trạng sầu não vào ban đêm, nhất là vào những đêm
mất ngủ; bất thình lình chẳng vì nguyên cớ gì những quyết định hệ trọng
nhất được đưa ra; rằng, đương nhiên, tới một mức độ nào đó, nếu như đối
tượng cảm nhận quá rõ sự phân đôi trong bản thân mình, tức là đã đạt tới
mức khổ đau, thì không còn bàn cãi gì nữa, đó chính là dấu hiệu cho biết
bệnh tình đã hình thành; và như vậy cần phải có biện pháp cấp thiết nào đó.
Tốt nhất là phải thay đổi hoàn toàn cách sống, phải thay đổi cách thức ăn
uống hay thậm chí phải đi du lịch. Đương nhiên, sẽ có lợi, nếu dùng thuốc
tẩy sổ và nhuận tràng.
Veltraninov không tiếp tục nghe tư vấn nữa; nhưng bệnh tật thì anh hoàn
toàn cảm thấy rõ.
“Vậy là tất cả những thứ đó chỉ là bệnh, mọi thứ “cao cả” đó chỉ là bệnh,
chứ chẳng phải cái gì khác!” - anh cay cú thầm kêu với mình. Anh rất
không muốn thừa nhận điều đó.
Chẳng bao lâu sau, những gì diễn ra vào những thời khắc nhất định trong
đêm bắt đầu lặp lại cả ở buổi sáng, có điều anh cảm thấy giận dữ, bức bối
hơn ban đêm; ở anh, thay vì ân hận là nỗi bực dọc, thay vì buồn rầu, trắc ẩn
là sự nhạo báng. Thực ra, đó là những cái ngày càng thường xuyên diễn ra
trong kí ức anh, “bỗng dưng và chẳng hiểu vì sao”, có những cái xảy ra đã
lâu lắm trong quá khứ giờ đây tái hiện lại theo một cách khác lạ thế nào ấy.
Veltraninov lâu rồi thường than vãn về chứng mất trí nhớ: anh hay quên
mặt những người quen, những người này trong những cuộc gặp gỡ vì thế
mà giận dỗi, quở trách anh; có cuốn sách anh đọc nửa năm trước, bỗng
dưng quên sạch nội dung. Và rút cục là thế nào? - Mặc dù trí nhớ bị mất đi
hàng ngày (điều này khiến anh vô cùng lo lắng), nhưng có những cái xảy ra
từ lâu lắm rồi, mươi, mười lăm năm trước, đã từng bị lãng quên hoàn toàn,
- tất cả những cái đó bỗng dưng đôi lúc lại sống lại trong trí nhớ, một cách
rõ ràng, chính xác và chi tiết đến khốn khổ, làm cho anh dường như lại phải
trải qua chúng. Trong số những sự việc nhớ lại, có những cái từng bị lãng
quên tới mức Veltraninov lấy làm quái lạ, không hiểu sao mình lại có thể
