tìm được câu trả lời: Liệu anh có thực sự yêu người đàn bà ấy không, hay
tất cả chỉ là một cơn “say nắng”? Và nhìn chung không phải vì sự nông nổi,
hay dưới tác động của một mối tình mới mà nảy sinh trong anh câu hỏi đó.
Hai tháng đầu ở Peterbua anh chìm trong cơn cuồng loạn nên chẳng thể
nhận thấy một người đàn bà nào khác, mặc dù trở lại với xã hội của mình
anh đã kịp nhìn hàng trăm phụ nữ. Anh biết rất rõ rằng nếu lại quay về
thành phố T thì ngay lập tức anh sẽ lại rơi vào ma lực quyến rũ của người
đàn bà đó, mặc những cật vấn nảy ra trong đầu. Thậm chí đến năm năm sau
anh vẫn tin như thế. Nhưng năm năm đã qua đi, anh tự thừa nhận điều đó
với nỗi tức giận và thậm chí còn nghĩ về “người đàn bà ấy” với lòng thù
hận. Anh xấu hổ vì những năm tháng của mình ở thành phố T; anh thậm chí
còn không thể hiểu nổi tại sao ở loại người như anh, Veltraninov, lại có thể
nảy sinh thứ dục vọng “ngu ngốc” ấy! Tất cả những kí ức về cái dục vọng
“ngu ngốc” ấy trở thành nỗi xấu hổ tệ hại đối với anh; anh đỏ mặt tới mức
chảy cả nước mắt và khổ sở bởi sự cắn rứt. Thật ra thì sau một vài năm anh
cũng đã kịp trấn tĩnh bản thân; anh cố gắng quên đi tất cả - và gần như đã
làm được. Ấy vậy mà bỗng nhiên, sau chín năm, mọi cái bỗng dưng sống
lại một cách lạ lùng trước mắt anh sau cái tin nhận được đêm qua về cái
chết của Natalia Vasilievna.
Giờ đây, ngồi trên giường với những ý nghĩ mù mờ, lộn xộn chen lấn
trong đầu, anh cảm thấy và ý thức khá rõ ràng chỉ một điều, - rằng cho dù
cái thông tin ấy có gây “ấn tượng mạnh” đến thế nào thì anh vẫn hết sức
bình thản trước cái chết của người đàn bà đó. “Chẳng lẽ mình không có
một chút xót thương nào đối với cô ta ư?” Veltraninov tự hỏi. Thật ra, giờ
đây anh đã không còn cảm giác thù hận đối với người đàn bà ấy, có thể
nhận xét về cô ta một cách khách quan và công bằng hơn. Theo cái ý kiến
hình thành trong suốt chín năm xa cách của anh, Natalia Vasilievna thuộc
đám các bà cô tỉnh lẻ bình thường nhất từ tầng lớp xã hội “tốt” nhất của
tỉnh lẻ. Và “ai mà biết được, có lẽ là như thế, có lẽ chỉ có mỗi mình mình
xây dựng ảo tưởng hão huyền về cô ta?”. Tuy vậy, anh luôn nghi ngờ cái ý
kiến ấy của mình có thể sai lầm; tận bây giờ anh cũng cảm thấy điều đó.
