William Saroyan
Người có trái tim trên miền cao nguyên
Dịch giả: Huy Tưởng
Chương 6
Người nông dân
Cha tôi là một kiều dân, ông còn là một mục sư trưởng giáo hội và là một
thi sĩ, nhưng cũng là gốc gác một nông dân. Nhưng truyện này không để
nói về ông. Truyện kể về một trong những người nông dân di cư vào khúc
quanh của thế kỷ, từ những miền cao nguyên Armenia đến những thung
lũng ở California. Tôi nghĩ rằng, có lẽ tôi nên viết về những người và
những sự việc nào đó thật nhanh, ngay lập tức, vì nếu không, tôi sẽ quên
bẵng mất, và tôi cho rằng bổn phận của mình là không được như thế. Hầu
như tất cả mọi sự của một lúc nào đó, những diễn biến đều bị quên lãng và
phai nhoà đi mất, nhưng một nhà văn phải cố gợi lại ít ra là một khía cạnh
tượng trưng của sự việc. Các con cái và cháu chắt của người kiều dân kia
đã hành trình một cách vĩ đại, chậm chạp, gian khó đầy tốn kém và hâu như
luôn luôn đau khổ từ cựu đến tân thế giới, để rồi hầu như Người còn biết
đến cụ già tiên phong ấy nữa – chà, cái ông cụ mới vui tính làm sao, và con
cháu thì muốn các bậc cha ông phải luôn khiến người ta khâm phục chứ
không phải để pha trò.
Có một người tên là Sarkis từ làng Gultik tận cái xứ sở xa xôi Armenia, đến
Hoa Kỳ năm 1908 khi anh ta chưa đầy ba mươi. Anh là một nông dân với
mái tóc dày rậm và bộ ria đen rộng. Anh nặng khoảng chín chục ký nhưng
không đến nỗi phục phịch gì mấy, và đặc biệt anh luôn có cái vẻ u buồn đến
khác lạ. Ở Gultik, anh là những gì của bình thường (đến tầm thường) – và
với anh, cũng chả có ai quan trọng chi cả - nhưng anh giao tiếp rất khéo và
có lắm bạn hữu: nào là dân Armenia, Kurd, Thổ, Ả Rập, nào là Do Thái,
Hy Lạp, Bulgaria, và các bản dân của nhiều bộ lạc và các quê xứ tít mù nào
khác. Anh nói tiếng Armenia và ít nhiều tiếng Thổ, Kurd và cả Ả Rập với
