Tôi đáp, Nhớ lai rai vài người, nhưng nhớ nhất vẫn là Hovagim. Có lần ông
chở anh em tôi ra vườn nho của ông bằng chiếc Buick thổ tả, ông đưa
chúng tôi đi săn và cho nghe các đĩa hát Armenia bằng chiếc máy hát cũ xì,
khọt khẹt buồn rấm rứt, và ông ứa nước mắt. Ông thường cho chúng tôi
nho, đào và dưa hấu. Tôi nhớ ông nhiêu hơn Dikran, tôi chỉ nghe mẹ tôi kể
về cậu ấy, và tôi thích cậu. Cu có vẻ là một người nghiêm nghị, mặc dù
luôn khôi hài.
Chúng tôi đến quán Basque đường Tulare. Ở đó có một máy hát tự động,
chúng tôi uống Scotch, nghe các tình khúc, các bản Tango Tây Ban Nha
suốt hai tiếng đồng hồ. Đó là một quán thật đẹp, thật ngon mà tôi từng
uống, và tôi chạnh nghĩ đến cái đêm ở New York khi mới gặp Geshwin, và
hắn cho tôi biết đã cảm thấy thế nào trong phút linh cầu sáng tác một nhạc
phẩm.
Khi uống, tôi biết hắn cảm thấy thế nào, nhưng không bỉêu lộ được. Một
cảm nhận khó tả, rằng hắn đã đi qua cái khoảnh khắc cuối cùng, nhưng vẫn
còn lang thang lui tới giữa chúng ta, nghe và nhìn trong bóng tối và ngoài
ánh sáng, đi quá tầm rồi trở lại với chúng ta. Biết và cảm nhận như vậy đấy.
Nhưng nhờ ơn trời, bất cứ ai trong chúng ta cũng phải chết trước khi chúng
ta đã đến hoặc đi, cả trước khi bắt đầu, trước khi đạt đến một khoảnh khắc
đáng nhớ. Chúng ta hoặc là đất, hoặc đá, hoặc hư không.
Trên chuyến tàu về nhà, tôi là một người Armenia buồn bã. Không vì
Brahms đã chết, hoặc Bach, hoặc bất cứ ai khác, Renoir hoặc Goya,
Dostoyevsky hoặc Dickens, Robert Burns, Byron hoặc Daniel Boone hoặc
Tolstoy hoặc Andrew Jackson, hoặc Mark Twain hoặc bất cứ một người
nào mà ta yêu mến. Chính bởi vì nó là như vậy, nguy kịch và nhẹ nhàng,
xin nhờ lượng trời vô hạn.
