Loại nhạc đó cần cuộc đời làm sân khấu, khiến bao nhiêu du khách thích
thú mê tơi. Đó là những gì rất người. Tôi không còn thích viếng thăm các
thắng cảnh hay di tích nữa, tôi muốn biết về những con người. Và tiếng hát,
cung cách của những người ăn mày này là những gì tôi sẽ sung sướng nhớ
lại. Ban nhạc ăn mày này là một ban vĩ đại. Tay trống, tay măng cầm, và
tay ca sĩ kiêm vũ công. Ở cái thành phố Edinburgh âm u ảm đạm đó, cái
thành phố thâm trầm và cao quý đó, ba người ăn mày này đập tan cái tịch
liêu rêu phủ của hàng hàng thế kỷ, bằng sự phẫn nộ Tô Cách Lan thâm u và
ưu uất. Những thanh niên này ăn mặc giản dị, quần áo bình thường, trừ tay
ca sĩ kiêm vũ công. Anh ta mặc áo rách và đầu đội mũ tròn rộng vành.
Anh chỉ hát điệp khúc bài hát. Nhạc cứ trào dâng đều đều, đến điệp khúc
anh lại cầm máy và hát xong điệp khúc anh lại nhảy theo. Anh nhảy như
một người phẫn chí, không đợi chân chấm đất sau khi nhấc lên, mà đạp
xuống rất nhanh, mạnh và đầy phẫn nộ, anh không nhảy một chỗ, anh nhảy
dọc xuống đường dốc, rồi quay ngược lên, ối da da, mê tuyệt. Tôi luôn cố
hết sức nhớ lại bài ca anh hát, nhưng chỉ vỏn vẹn mấy chữ Ha ya hika,
waka ho, và những gì nữa cũng bằng cái thứ ngôn ngữ lóng lánh ấy.
Cảnh sát đến đuổi ba người ăn mày đi, và tôi vội lấy mũ cùng áo choàng
chạy xuống thang theo họ. Tôi gửi chàng ca sĩ một đồng rưỡi shilling và
hỏi chuyện anh, Cảnh sát có luôn đuổi không? Có, nhưng thỉnh thoảng mới
bị nhốt, thì cũng tuỳ địa điểm. Không được đến quá gần khu thương mại.
Ban nhạc đi cách xa năm ngã tư, rồi dừng lại và tiếp tục diễn tấu. Họ chỉ có
mỗi một bản ruột, cái bản Ha ya hika waka ho này thôi. Tôi chắc đây là bản
nhạc do mấy chàng đặt ra, nên tôi dọ hỏi chàng ca sĩ. Anh nói, không, đây
là một bài hát Mỹ. Anh nói tên bài hát rồi anh hát lần nữa, và tôi lắng nghe,
nhưng nó không còn là một bài hát Mỹ đó nữa. Nguyên bản của nó không
có lấy một phần mười cái phẫn nộ mà bi tráng này.
Ở Luân Đôn, phòng trọ của tôi trên một tầng ba khách sạn dành cho du
khách, cửa sổ nhìn xuống đường phố. Có nhiều dạng ăn mày đi lại trên con
lộ này, phần nhiều là những tay chơi phong cầm, cùng những người bán
hoa nữa. Có một bà người Luân Đôn, khổ to lớn, trạc tuổi năm mươi, luôn
