bọn họ hứng khởi hơn bao giờ hết, cái hệ thống được bọn họ cảm nhận như
thần như thánh. Trái tim của đám công nhân ngủ yên trong lồng ngực,
nhưng linh hồn của bọn họ lại được thỏa mãn, được mãn nguyện. Đấy là tất
cả những gì bọn họ muốn. Nếu không thì Gerald sẽ không bao giờ làm
được những điều mà anh đã làm. Anh chỉ là người tiên phong, trao cho bọn
họ những gì họ muốn, sự tham gia vào hệ thống khổng lồ và hoàn hảo ấy
đã khuất phục được cuộc sống, biến nó thành những nguyên lý toán học
thuần túy. Đấy là một dạng tự do, thứ tự do mà bọn họ thực sự cần đến.
Đấy là bước vĩ đại đầu tiên trong quá trình cởi bỏ, giai đoạn cao cả đầu tiên
của tình trạng hỗn loạn, sự thay thế của nguyên lý máy móc dành cho một
cấu trúc có hệ thống, sự hủy diệt của một mục đích có tổ chức, một sự
thống nhất có hệ thống và quá trình biến mọi thành phần có tổ chức và hệ
thống ấy thành thứ lệ thuộc vào mục đích máy móc khổng lồ và vĩ đại. Đấy
chính là sự tan rã, phân hủy có hệ thống và quá trình tổ chức máy móc hết
sức thuần túy. Đấy chính là trạng thái đầu tiên và tinh vi nhất của tình trạng
hỗn loạn.
Gerald thấy hài lòng. Anh biết đám thợ mỏ thì thầm với nhau rằng bọn
họ căm thù anh. Nhưng anh không hề có cảm giác ghét bỏ bọn họ. Khi
những đoàn thợ mỏ đi ngang qua mặt anh vào mỗi tối, những đôi ủng nặng
nề in dấu bùn than lên lòng đường, mệt mỏi. Những tấm lưng méo mó, gù
gì, bọn họ không buồn quan tâm đến anh, không một lời chào hỏi, những
hình hài đen đúa, xám xịt, thờ ơ, vô cảm bước ngang qua mặt anh trong
câm lặng. Bọn họ không quan trọng đối với anh, không giúp anh tiết kiệm
được chi phí như máy móc thiết bị, cả anh cũng thế, anh cũng chẳng quan
trọng gì với bọn họ, không quan trọng bằng việc điều khiển mớ thiết bị tân
tiến trong hầm mỏ. Những người thợ mỏ tồn tại để làm mỏ, còn anh, anh
tồn tại để làm một người lãnh đạo, cũng giống nhau mà thôi. Anh khâm
phục năng lực của bọn họ. Nhưng là con người, những cá nhân riêng lẻ,
bọn họ chỉ là điều thứ yếu, một dúm hiện tượng rời rạc nhỏ bé và không
quan trọng. Đám công nhân ngấm ngầm công nhận điều ấy. Giống như
Gerald đã thừa nhận trong thâm tâm.
