Trong tháng Ba, những người da đen đầu tiên đã đến “làng đường
sắt” trong thung lũng. Họ dựng lều bên bờ có người Trung Hoa. Hai
anh em Sáng chưa bao giờ được nhìn thấy một người da đen. Họ đến,
ăn mặc rách rưới và rét run cầm cập. Nhiều người trong số họ đã chết
ngay khi mới đến. Họ quá yếu, ngã xuống đất trong đêm tối và mãi
sau này khi tuyết tan người ta mới phát hiện ra họ. Những người da
đen này còn bị đối xử tồi tệ hơn người Trung Hoa và người ta gọi họ
là “thằng nhọ” với cái giọng còn thù nghịch hơn “thằng chệt”. Thậm
chí ngay cả ông Xử, người thường giáo huấn mọi người nên đúng mực
trong cách ăn nói về những đám thợ khác ở công trường, cũng thể hiện
rõ thái độ khinh miệt đối với những người da đen.
– Người da trắng gọi họ là những thiên thần sa ngã, ông nói. Bọn
nhọ là những con thú không linh hồn, không ai thương xót chúng khi
chúng chết. Thay vì có bộ não, chúng lại chỉ có những cục thịt đang
thối rữa.
Quốc Sĩ đã bắt đầu nhổ nước bọt sau những người da đen một khi
các nhóm thợ có lần nào đó chạm trán nhau. Bản thân Sáng khó chịu
khi phải nhìn thấy còn có những con người bị đối xử còn tồi tệ hơn
mình. Sáng tuyệt đối cấm anh mình không được có thái độ như vậy
đối với người da đen.
Cái lạnh khắc nghiệt muộn màng bất thường giống như một tấm
chăn rắn như thép phủ lên thung lũng và công trường. Một buổi tối,
khi họ cầm bát ăn ngồi sát đống lửa, ông Xử thông báo cho họ biết
ngày mai phải chuyển đến khu lán mới và làm việc ở một chỗ khác
gần dãy núi, họ phải đào một đường hầm xuyên qua một quả núi.
Công việc này phải sử dụng đến mìn. Sáng hôm sau, tất cả mọi người,
khi rời khỏi lều trại, đều phải đem theo chăn bông của mình, kể cả bát
đũa.
Họ lên đường vào sáng sớm. Sáng không nhớ đã bao giờ mình trải
qua một cái lạnh như thế này chưa. Anh đi sau Quốc Sĩ, để đề phòng
anh trai bị ngã và nằm lại trên đường di chuyển. Họ đi theo nền đường
