Bỡi Người là cỏ rác
Và chính trong giây phút thi ca này ông nhìn thấy tên đứa con trai đầu lòng
của mình : Lê Rác.
Bên dưới bài thơ có lời chú :
Đây là cuộc cách mạng trong thi ca. Hai lần cách mạng. Một là giải thoát
cỏ rác khỏi thân phận thấp hèn. Hai là trao cho cỏ rác một thế đứng mới
trong trời đất: Cỏ rác được làm tên gọi con người.
Mỗi lần cho con bú, bà Ruông thầm gọi tên con. Chỉ thầm gọi, chứ không
dám gọi ra thành tiếng. Từ lúc bước chân về làm vợ ông Ruông, bà đã nghĩ
đến chuyện khó nuôi con. Hình ảnh những người anh em ông Ruông đã
chết yểu ám ảnh bà suốt thời kỳ mang thai. Theo bà Ruông, việc khó nuôi
con đã thành huôn ở nhà này. Có nghĩa, trước đã xảy ra thế thì sau cũng sẽ
xảy ra thế. Đâu phải mỗi bà Ruông, mà hầu hết những phụ nữ ở làng Dầu,
cùng lớp bà Ruông, khi có chồng con, đều sợ cái huôn khó nuôi con. Để
giải thứ tiền lệ có vẻ tiền định này, người ta chẳng màng đến việc sử dụng
những thành tựu khoa học. Mà chỉ áp dụng những phương thức mang tính
chất tôn giáo dân dã. Như kiêng việc khen ngợi hoặc chửi bới con, kiêng
gọi tên con, hay lấy tên những vật dơ bẩn hoặc tên loài súc vật để đặt tên
cho con. Nói chung, trong chuyện này thì khoa học chẳng có đất đứng.
-Đợi con mình đủ mười tám tuổi mới gọi tên, cũng chẳng muộn.
Bà Ruông nói với ông Ruông. Dẫu rất ưng ý khi lấy cỏ rác để làm tên con,
bà vẫn phải cẩn trọng như thế.
Trong Hồ Sơ Các Bậc Tổ Phụ, ông Ruông chép về bà Ruông như vầy :
Khi nghe ta bảo đặt tên con là Rác, bà ấy hài lòng lắm. Trong cuộc cách
mạng thi ca của ta, dẫn đến việc đặt tên cho con ta, cỏ rác đã được nâng lên
tầm cao quí. Nhưng với cách nhìn về thế giới của bà ấy, cỏ rác là thứ bỏ đi.
Lấy tên gọi của thứ bỏ đi làm tên con là để chống lại cái huôn khó nuôi
con. Hết thảy những người như bà ấy đều có quan niệm cố cựu như thế.
Điều lý thú ở đây là cách mạng lại phù hợp với cố cựu.
