Nguyễn Thanh Hiện
Người đánh cắp sự thật
KIẾM KHÁCH
Như thế là sau khi tranh cãi với ông Rường, ông Ruông đã giải mã được lời
trăn trối của ông nội mình.
Ông Rường làm ra vẻ là mình cũng đồng tình với cách giảng giải đó, nhưng
sự thật thì vẫn còn khúc mắc trong lòng.
-Có phải ông đã nghĩ ra chuyện học thuyết này nọ, rồi đem gán cho công
nghĩ ngợi của ông nội mình?
Ông Ruông nói:
-Muốn nghĩ được những chuyện như thế, đòi hỏi người đó phải là kẻ đi
nhiều, và nghe thấy được nhiều. Mà tôi thì không phải là loại người đó.
Câu nói này lập tức làm trổi dậy trong ông Rường niềm tự hào của một
người coi như đã đi khắp năm châu bốn biển.
Mười bảy tuổi ông Rường đi cạo mủ cao su ở một đồn điền cao su ở Nam
Kỳ. Chủ đồn điền là một người Pháp da trắng ra tận miền núi Tượng sông
Tượng để mộ phu. Người làng vì ghét tụi thực dân, khuyên cha mẹ ông
Rường đừng cho ông đi. Song, ông đã trốn nhà ra đi. Ở đồn điền cao su,
ông bị thực dân Pháp bắt vào lính viễn chinh với cái tên mới Lê Vi, và được
đưa sang châu Phi. Thế chiến thứ hai bùng nổ. Đơn vị lính viễn chinh của
ông ở Angiêri lại được đưa qua nước Pháp để đánh nhau với Hítle. Như thế
là cuộc phiêu bạt của ông Rường đã trải qua các biển Thái Bình Dương, Ấn
Độ Dương, Đại Tây Dương, và Địa Trung Hải, và trải qua các đất nước
thuộc châu Á, châu Phi và châu Âu. Chiến tranh thế giới kết thúc, người
Pháp trả ông về nước. Về đến quê là ông lập tức đem ra áp dụng những
điều đã nghe thấy ở xứ người. Trước nhất là việc thắp sáng. Đêm đến thì
người làng Dầu tụ tập ở sân nhà ông để tận hưởng niềm vui được ngồi dưới
thứ ánh sáng sang trọng của cây đèn măng sông. Không phải có trăng là
quên đèn. Có nghĩa vào những đêm có trăng, ông Rường vẫn đốt đèn măng
