sông lên cho bà con trong làng tới chơi. Con người thuộc thời văn minh là
không nên đứng ở giữa trời để tắm nước giếng. Đây là lời khuyên đầu tiên
của ông đối với bà con trong làng. Nhà tắm của ông kiến trúc như sau :
Vách mầm trỉ trét đất, như vách nhà ở. Bồn chứa nước là chiếc chum sành
đặt ở bên trên đầu vách. Chum có đục lỗ ở đáy, và có nút nhét. Khi tắm, mở
nút nhét ra, thôi tắm thì nhét nút lại. Nước giếng là múc bằng gàu, rồi đứng
lên ghế để đổ vào chum. Có ai hỏi có phải bên Tây người ta cũng làm thế
hay không. Thì ông bảo cứ xem đấy thì rõ. Nhưng người đến xem đông
nhất là lúc ông khai phá vùng rừng núi Tượng tiếp giáp với đồng Đất Sét để
lập trang trại chăn nuôi. Một trăm con gà mái đẻ đợt đầu gần cả nghìn gà
con. Quả là ở miền sông Tượng núi Tượng cả nghìn đời qua chưa ai làm
được như ông. Có điều, do thiếu thức ăn và thuốc men, nên sau đó không
lâu cả gà mẹ lẫn gà con đều chết sạch. Nhưng vấn đề không phải gà chết,
mà là đầu óc đáng nể của một con người biết ứng dụng những thành tựu
của văn minh. Những ngày cuối đời, niềm vui của ông là được kể cho mọi
người nghe những gì ông đã nghe được, đã nhìn thấy được ở xứ người. Có
dịp là bao nhiêu kiến thức lập tức được sắp xếp lại thành lớp lang. Châu Au
châu Phi là những xứ sở thế nào. Thế chiến là sao. Đó là những câu chuyện
tràng giang đại hải, nhưng lúc nào cũng có lời bình luận hẳn hoi.
-Nếu tôi nói không sai thì ông là người đang truyền bá học thuyết nghe
nhìn
Ông Rường là cực kỳ thích câu nói ông Ruông đã dành riêng cho mình.
Bữa đó là đang bàn về ông nội ông Ruông. Nhưng cũng chỉ vì một câu nói
khác của ông Ruông, ông Rường đã khoái chí nói leo qua chuyện thế chiến.
-Một triệu lính Đức đổ vào Ba Lan. Chưa đầy một tháng, Hít le đã chiếm
xong nước ấy. Thế là thế chiến bùng nổ.
-Tôi đọc sách cũng có biết chuyện ấy.
-Nhưng đấy chỉ là sách. Còn tôi đây, nếu không nhìn tận mắt, thì cũng được
nghe tận tai.
-Phải. Tôi chỉ nhờ sách mà biết, không thể đem ra so với ông.
-Ông biết không, lúc Hít le chưa chiếm Ba Lan, mới dọa sáp nhập Áo vào
Đức, các vị thủ tướng Anh thủ tướng Pháp đã sợ cuống lên. Thủ tướng Anh