dừng lại chốn này thôi.
-Cuộc nhân sinh chỉ là chuyện tình cờ.
-Với mọi thứ trong cuộc đời này?
-Phải. Ngay cả việc ngươi được sinh ra.
-Nhưng đấy là ai? Là đang ở đâu trò chuyện cùng kẻ này ?
-Ta là ai ư ? Trước hết ngươi nên biết ta với con sông Lam này là mãi mãi
gắn kết nhau.
Kiểu nói năng ấy khiến ta phải truy tìm lại trong sử sách.
Đại Việt Sử Ký Toàn Thư của các sử thần triều Lê Trịnh chép :
Đinh Dậu, 1657, mùa hạ, tháng sáu, Thái bảo phú quận công sai bọn Lê Thì
Hiến, Hoàng Nghi Giang, Đặng Thế Công đều đem các quân chia đường
vượt sông Lam… Mậu Tuất, 1658, mùa thu, tháng bảy, giặc vượt sông Lam
xâm lấn xã Mỹ Dụ. Canh Tý, 1660, mùa thu, tháng tám, Nguyễn Phúc Tần
ở châu Hóa sai bè lũ là Thuận Nghĩa, Chiêu Vũ vượt sông Lam xâm phạm
xã Mỹ Dụ,…thống suất Trịnh Đống sai bọn Hoàng Nghĩa Giao tiếp chiến,
phá được, giặc chết đuối rất nhiều…
Khâm Định Việt Sử Thông Giám Cương Mục của các sử thần triều Nguyễn
chép :
Mậu Tuất, 1658, tháng chạp, mùa đông, Trịnh Căn sai bọn Đào Quang
Nhiêu, Đặng Thế Công chia đường sang sông Lam đánh nhau với quân
Nguyễn Hữu Tiến ở Tuần Lễ… Canh Tý, 1660, tháng tám, mùa thu, Trịnh
Căn sai tướng qua sông Lam đánh nhau với quân Nguyễn Hữu Dật ở Lãng
Khê, tướng bên Trịnh bị thua… quân Trịnh sợ hãi, tan vỡ, chết hại rất
nhiều…
-Có phải đấy là oan hồn của kẻ đã ngã xuống trong trận chiến trên sông
Lam thuở ấy ?
Ta hỏi mà lòng cảm thấy không yên.
Bỗng như có ai vụt hiện lên trong trí não mình.
-Chớ nghĩ lung tung. Oan hồn là không thuộc về kẻ đã chết.
Ta rất vui vì đã nhìn thấy kẻ trò chuyện cùng ta.
-Nhưng thưa tiền bối, kẻ này chưa rõ thuở ấy tiền bối là người của Nam Hà
hay của Bắc Hà.