Tôi kể hết tình đầu, từ A tới Z: một Ủy ban đã tới gặp tôi như thế nào,
cầm đầu là đồng chí Patxơđuê – Patxơđuê mà không ai nghi ngờ gì cả, phải
không?…
Lúc đó tôi đang ăn cơm thường tại một quán rượu. Người ta đã gí
kiếm vào lưng tôi. Người ta nói đi nói lại đủ mọi cách rằng tôi, nhà sử học
tương lai của những người anh hùng Tháng Sáu, tôi phải đại diện cho
những người bị thất bại đó chống lại bọn Cộng hòa đang chửi bới họ, và
dựng dậy trước mặt chúng cái thi hài què cụt của đấu tranh xã hội.
Tôi đã nhận lời, nhưng lại nói: “Các anh xem, tôi ăn cơm ba hào. Tôi
nghèo, tôi không có một xu để vận động tuyển cử.”
“Có một người đã đến đề nghị sẽ giúp về khoản áp phích”, Ủy ban trả
lời tôi.
“Tùy các anh xét đấy!”, tôi kết luận.
Nhưng nếu người đó do Đế chế thuê tiền thì sao!
Mục đích để làm gì?…. Chúng tôi không mở cuộc vận động để thắng.
Về con số, chúng tôi chắc chắn sẽ bị đánh bại nhục nhã.
Năm trăm phiếu! Liệu ta có được năm trăm phiếu không?
Ta đã được số phiếu ấy. Nhưng phải đâu con số quèn ấy ngăn nổi
Ximông trúng cử?…
Đó, vì sao tôi đứng trước mặt Hội nghị đây, bị tố cáo là phản bội!
Nhưng các bạn hãy nhìn tôi xem! Tôi có con mắt của kẻ bán mình hay
không?
Tôi có phải nói để các bạn biết những nỗi đau khổ mà tôi đã phải
khuất phục ròng rã trong cuộc đời của tôi không? Tôi có cần kể lại biết bao
lần tôi đã phải chịu đói để được tự do không?
Và sau bao năm anh dũng ấy, vào lúc mà tôi chỉ cần kiên nhẫn một
chút là hầu như được nổi danh, và được sung sướng nữa, chính vào lúc đó
tôi lại tự thủ tiêu, tự xiềng xích, tự bán mình hay sao!
